Мазкур мақолада коррупцияга оид жиноятларнинг ҳуқуқий таснифи ва таърифига доир назарий, қиёсий ва амалий масалалар атрофлича таҳлил қилинган. Муаллиф амалдаги қонунчиликда «коррупция» ва «коррупциявий жиноят» тушунчаларининг аниқ таърифи мавжудэмаслигига эътибор қаратади ва бу ҳолат ҳуқуқни қўллаш амалиётида тушунмовчиликларни келтириб чиқараётганини таъкидлайди. Халқаро ҳуқуқий ҳужжатлар —БМТ, Европа Кенгаши ва МДҲнинг конвенциялари —доирасидаги тавсиялар, шунингдек, Туркия, Италия ва Тожикистон сингари давлатларнинг қонунчилик тажрибалари таҳлил қилинган. Мақолада коррупциявий жиноятлар давлат хизмати, тижорат ва бошқа ижтимоий муносабатларга нисбатан тажовуз деб баҳоланиши, уларнинг жиноий-ҳуқуқий таркибида махсус субъект, хизмат мавқеидан фойдаланиш, манфаатдорлик ва тўғри қасд каби белгилари устувор эканлиги асослаб берилган. Шу билан бирга, муаллиф жиноятларни классификация қилишда бевосита объект белгисига асосланган ёндашувни илгари суради. Коррупциянинг замонавий шакллари —лоббизм, протекционизм, непотизм ва бюджет маблағларини суиистеъмол қилиш ҳолатлари алоҳида таҳлил қилинган. Хулоса сифатида, коррупциявий жиноятларнинг тўлиқ ва мақсадли классификациясини ишлаб чиқиш, уларни жиноят кодекси бўйича қайси моддаларга тўғри келишига асосланган тизимли ёндашув зарурлиги асосланган.
Мазкур мақолада коррупцияга оид жиноятларнинг ҳуқуқий таснифи ва таърифига доир назарий, қиёсий ва амалий масалалар атрофлича таҳлил қилинган. Муаллиф амалдаги қонунчиликда «коррупция» ва «коррупциявий жиноят» тушунчаларининг аниқ таърифи мавжудэмаслигига эътибор қаратади ва бу ҳолат ҳуқуқни қўллаш амалиётида тушунмовчиликларни келтириб чиқараётганини таъкидлайди. Халқаро ҳуқуқий ҳужжатлар —БМТ, Европа Кенгаши ва МДҲнинг конвенциялари —доирасидаги тавсиялар, шунингдек, Туркия, Италия ва Тожикистон сингари давлатларнинг қонунчилик тажрибалари таҳлил қилинган. Мақолада коррупциявий жиноятлар давлат хизмати, тижорат ва бошқа ижтимоий муносабатларга нисбатан тажовуз деб баҳоланиши, уларнинг жиноий-ҳуқуқий таркибида махсус субъект, хизмат мавқеидан фойдаланиш, манфаатдорлик ва тўғри қасд каби белгилари устувор эканлиги асослаб берилган. Шу билан бирга, муаллиф жиноятларни классификация қилишда бевосита объект белгисига асосланган ёндашувни илгари суради. Коррупциянинг замонавий шакллари —лоббизм, протекционизм, непотизм ва бюджет маблағларини суиистеъмол қилиш ҳолатлари алоҳида таҳлил қилинган. Хулоса сифатида, коррупциявий жиноятларнинг тўлиқ ва мақсадли классификациясини ишлаб чиқиш, уларни жиноят кодекси бўйича қайси моддаларга тўғри келишига асосланган тизимли ёндашув зарурлиги асосланган.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | Nurmukhammedova G. . | (PhD), доцент | Жиноий-ҳуқуқий фанлар кафедраси |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | 1.https://president.uz/uz/lists/view/79242.Конвенция Организации Объединенных Наций против коррупции —Конвенции и соглашения —Декларации, конвенции, соглашения и другие правовые материалы; http://www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventions/corruption.shtml3.Convention drawn up on the basis of Article K.3 (2) (c) of the Treaty on European Union on the fight against corruption involving officials of the European Communities or officials of Member States of the European Union. Опубликована в Официальном Журнале (далее -ОЖ) N C 195, 25.06.1997. –С. 2 -11.4.http://docs.cntd.ru/document/9019349905.Модельный закон о борьбе с коррупцией: принят в Санкт-Петербурге 3.04.1999 Постановлением 13-4 на 13-ом пленарном заседании Межпарламентской Ассамблеи государств-участников СНГ // Меж-парламентская Ассамблея государств-участников Содружества Независимых Государств. Информационный бюллетень. 1999. No 21. С. 70–84 // СПС КонсультантПлюс6.Основы законодательства об антикоррупционной политике: Модельный закон принят в. Санкт-Петербурге 15.11.2003 г. Постановлением 22-15 на 22-м пленарном заседании Межпарламентской Ассамблеи государств-участников СНГ // Межпарламентская Ассамблея государств-участников Содружества Независимых Государств. Информационный бюллетень. 2004. No 33. С. 225–260 // СПС КонсультантПлюс.// https://base.garant.ru/2569543/7.Выдержка из Инструкции статистического учета преступлений коррупционного характера и перечень этих преступлений. http://www.gazeta-bip.net/problem 8.См.: Уголовное законодательство зарубежных государств / Под ред. А.В. Матвеева. М., 2000. С. 1229.Қонунҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 31.12.2020 й., 09/20/829/1693-сон; Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 21.05.2021 й., 09/21/322/0481-сон; 05.04.2022 й., 09/22/153/0266-сон // https://lex.uz/docs/519357110.Korrupsiyaga oid huquqbuzarliklar profilaktikasi: О‘quv qо‘llanma / I. Ismailov, J. S. Muxtorov, S. B. Xо‘jaqulov; mas’ul muharrir Y.f.d., prof. Q. R. Abdurasulova. –T.: О‘zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2017. –51 b.11.Газимзянов Р.Р. Коррупционная преступность в Республике Татарстан на рубеже веков (криминологическое исследование) автор.дис. на соис.уч.степ.канд.юрид.наук. Нижний Новгород –2005. –С. 32.12.БугаевскаяН.В.Коррупционные преступления: особенности определения термина [электронный ресурс]. URL: http://www.rusnauka.com/3_ANR_2014/Pravo/5_156933.doc.htm (дата обращения: 22.02.2015).13.Жадан В. Н. О коррупции и криминологической характеристике коррупционных преступлений // Молодой ученый. —2015. —No5. —С. 345-351. —URL https://moluch.ru/archive/85/15914/ (дата обращения: 03.06.2019).14.Карпец И.И. Организованная преступность как социальная и юридическая проблема, ее тенденции и причины. Организованная преступность-2. / Под ред. А.ИДолговой, С.В.Дьякива. –М., 1993. –С.13-15.15.Зуфаров Р. А. Уголовная ответственность за получение взятки (уголовно-правовые аспекты): автореф. дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.08 / Акад. наук Респ. Узбекистан, Ин-т философии и права им. И. М. Муминова. –Ташкент, 1994. –27 с.16.Онуфриенко А. В. Система преступлений коррупционной направленности: дис. ... канд. юрид. наук. М., 2015. 234 с.17.Малышева Ю.Ю. Понятие коррупционного преступления по уголовному законодательству современной России// Угрозы и безопасность. 2012. No 36 (177).18.Ваулина Т.И. Ответственность за коррупционные преступления: международный и уголовно-правовой аспекты // Российское право: образование, практика, наука. 2016. No 6. С. 37–40.; 19.Рахметов С.М. О ходе имплементации норм международных конвенций по вопросам борьбы с коррупцией в уголовное законодательство Республики Казахстан // Вестник Института законодательства Республики Казахстан. 2017. No 2 (47). С. 103–109.; 20.Райгородский В.Л. Ответственность за коррупционные правонарушения // Вестник. 2009. С. 3. 21.См.: Философский энциклопедический словарь / ред. кол. С.С. Аверинцев, Э.А.АрабОглы, Л.Ф. Ильичев [и др.]. -2-е изд. -М., 1989. -С. 259.22.Отажонов А.А. Бошқарув тартибига қарши коррупцияга оид жиноятлар учун жавобгарлик. Ўқув қўлланма. –Ўзбекистон Республикаси ИИВ Академияси, 2018. –11 б.23.Паршин И.С. Противодействие коррупции: уголовно-правовое и криминологическое исследование: дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.08. –Н. Новгород, 2014. –308 с.24.Миронова Г.Н. Мелкий коммерческий подкуп как проявление коррупции // Психопедагогика в правоохранительных органах. 2018. No 1(72). С. 21–24.; О введении в действие перечней статей Уголовного кодекса Российской Федерации, используемых при формировании статистической отчетности : указание Генпрокуратуры России No 797/11, МВД России No 2 от 13 декабря 2016 г Доступ из справ.-правовой системы «КонсультантПлюс»; 25.Кадырова Н.Н., Шлей К.А. К вопросу о понятии коррупции и коррупционной преступности // Вестник Челябинского государственного университета. Серия: Право. 2019. Т. 4, вып. 2. С. 37–41.; Клюковская И.Н. Теоретические основы криминологического исследования антикоррупционной политики: автореф. дис. ... д-ра юрид.наук. —М., 2004. —С. 12; 26.Киршина Е.А. Классификация преступлений коррупционной направленности // Вестник Нижегородской академии МВД России. 2016. No 3 (35). С. 152–157.27.Алланов С.А.Описание коррупционных преступлений в соответствии с уголовным законодательством Республики Узбекистан // Юридические науки. —2020. —No 6 (107). —С. 31–34. —URL: https://cyberleninka.ru/article/n/opisanie-korruptsionnyh-prestupleniy-v-sootvetstvii-s-ugolovnym-zakonodatelstvom-respubliki-uzbekistan(дата обращения: 22.04.2025).28.Павлинов А.В. Угроза безопасности России. антикоррупционный и антиэкстремистский подход. —М.: Юрлитформ, 2012. —278с.; Хабриева Т.Я. «Коррупция и право: доктринальные подходы. Кпостановке проблемы. //Журнал российского права. —No6. —2012. —С.5 —11.29.Клюковская И.Н. Современное состояние коррупции в России и проблемы ее предупреждения. Ставрополь, 2001. —130 с.30.Умаров Х.А. Противодействие коррупции в Республике Таджикистан: уголовно-правовые и криминологические аспекты: дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.08 / Академия управления МВД России. –М., 2007. –179 с.; 31.Савенко И. А. Коррупционные преступления и меры их предупреждения (на материалах Краснодарского края): дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.08 / Савенко Ирина Алексеевна. —СПб., 2006. —235 с.32.Примов Ф. А. Давлат бошқарувида коррупцияга қарши курашишнинг маъмурий-ҳуқуқий жиҳатларини такомиллаштириш : автореф. дис. ... докт. юрид. наук : 12.00.02 / Примов Фарход Абдижабборович ; Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги академияси. –Тошкент, 2023. –239 с.33.Умаров Х.А. Противодействие коррупции в Республике Таджикистан: уголовно-правовые и криминологические аспекты: дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.08 / Академия управления МВД России. –М., 2007. –179 с.34.Попова В.В.К вопросу о понятиях «коррупция» и «преступления коррупционной направленности» // [Название журнала или сборника, если указан]. –[Год]. –Т. [Том], вып. [Выпуск]. –С. [Страницы].35.ЛаговЮ.В., КовалевС.Н. Теневая экономика: учеб. пособие для вузов. М.: Норма, 2006. 336с.; 36.Сысоева О.В. Отличительные особенности проявления коррупции в предпринимательской деятельности: «коммерческий подкуп», «взятка» // Юридическая наука и правоохранительная практика. 2020. No 2 (52). С. 76–86.; 37.Хабриева, Т.Я. Коррупция и право: доктринальные подхо ды к постановке проблемы // Журнал российского права. -2012. -No 6. -С. 14.; 38.Фахриев М.М. Квалификация преступлений, связанных со злоупотреблением должностными полномочиями и вопросы их предупреждения // Вестник Волжского университета имени В.Н. Татищева. –2018. –No 3, том 1. –С. 179–190.39.Основы борьбы с организованной преступностью // Под редакцией В.С.Овчинского, В.Е.Эминова, Н.П.Яблокова. М.: «ИНФРА-М», 1996.;40.Что такое коррупция?// GeeksforGeeks. –URL: https://www.geeksforgeeks.org/what-is-corruption/(дата обращения: 07.02.2025). |