15

Мақолада комплимент сўзларнинг одоб-ахлоқ меъёрларига мутаносиб хусусиятлари изоҳланган ҳамда уларнинг коммуникатив мақомини белгилаш муҳимлиги таъкидланган. Хусусан, тил аспектларини чоғиштирма аспектда ўрганиш тадқиқот объектининг ўзига хос функционал хусусиятларини белгилашга имкон беради. Мазкур тадқиқотда морфологик структураси турли бўлган немис ва ўзбек тилларида комплимент сўзларнинг ўрни ва уларнинг турдош сўзларлардан фарқини аниқлаш, унинг ифода воситалари қай тарзда намоён бўлиши ва бу воситаларнинг тил тизимида тутган ўрнини белгилашга доир назарий хулосалар умумлаштирилган. Немис ва ўзбек тилларида комплимент сўзларнинг намоён бўлиши тўғрисидаги маълумотлар келтирилиб, ўзбек ва немис тилларида нутқий актнинг хусусиятларини шахслараро фаолиятга боғлиқ функционaл жиҳатлари таҳлилий ўрганилган.

  • Read count 15
  • Date of publication 20-04-2021
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages106-120
Ўзбек

Мақолада комплимент сўзларнинг одоб-ахлоқ меъёрларига мутаносиб хусусиятлари изоҳланган ҳамда уларнинг коммуникатив мақомини белгилаш муҳимлиги таъкидланган. Хусусан, тил аспектларини чоғиштирма аспектда ўрганиш тадқиқот объектининг ўзига хос функционал хусусиятларини белгилашга имкон беради. Мазкур тадқиқотда морфологик структураси турли бўлган немис ва ўзбек тилларида комплимент сўзларнинг ўрни ва уларнинг турдош сўзларлардан фарқини аниқлаш, унинг ифода воситалари қай тарзда намоён бўлиши ва бу воситаларнинг тил тизимида тутган ўрнини белгилашга доир назарий хулосалар умумлаштирилган. Немис ва ўзбек тилларида комплимент сўзларнинг намоён бўлиши тўғрисидаги маълумотлар келтирилиб, ўзбек ва немис тилларида нутқий актнинг хусусиятларини шахслараро фаолиятга боғлиқ функционaл жиҳатлари таҳлилий ўрганилган.

Русский

В статье рассматриваются слова-комплименты как один из видов речевого акта в немецком и узбекском языках. Автор, описывая особенности его этикета и анализируя некоторые аспекты общения, удтверждает, что изучение свойств словкомплиментов требует большого внимания в связи с их неоднозначным коммуникативным статусом, поскольку важно изучать и анализировать проблемы иностранных языков по отношению к проблемам родного языка. Основная цель данной работы — определить роль слов-комплиментов в языках с различной морфологической структурой, их выражение и роль в языковой системе. Анализ представляет информацию об использовании слов-комплиментов в немецком и узбекском языках, а также анализ речевых актов, то есть функциональных аспектов межличностной активности посредством словкомплиментов.

English

The study deals with compliment words as a speech act in the German and Uzbek languages. The author states that the study of the properties of compliment words requires great attention due to its ambiguous communicative status as it is important to study and analyze the problems of foreign languages in relation to the issues of the native language. The main purpose of this work is to determine the role of compliment words in languages with different morphological structure, its expression and role in the language system. The study provides extensive information on the use of compliment words in German and Uzbek languages, as well as the analysis of the speech acts, i.e. the functional aspects of interpersonal activities through compliment words.

Author name position Name of organisation
1 QODIROVA N.M. Тадқиқотчи Андижон давлат университети
Name of reference
1 Аҳмад С. Уфқ. — Тошкент: Адабиёт ва санъат нашриёти, 1979. — 686 б.
2 Аҳмад С. Жимжитлик. — Тошкент: Ўзбекистон, 2006. — 320 б.
3 Burger, J. M., Soroka, S., Gonzago, K., Murphy, E., & Somervell, E. The effect of fleeting attraction on compliance to requests// Personality and Social Psychology Bulletin, 2001. vol. 27, pp. 1578–1586.
4 Calogero, R. M., Herbozo, S., & Thompson, J. Complimentary weightism: the potential costs of appearance-related commentary for women's self-objectification // Psychology of Women Quarterly, 2009. — v. 33, issue 1, 120-132 pp. doi:10.1111/j.1471-6402.2008.01479.
5 Chen R. Responding to compliments: A contrastive study of politeness strategies between American English and Chinese speakers //Journal of Pragmatics, 1993. — vol. 20, pp. 49-75.
6 Czopp A. M. When is a compliment not a compliment. evaluating expressions of positive stereotypes // Journal of Experimental Social Psychology, 2008. — 44 (2), pp. 413-420. Retrieved from http://ezproxy.csp.edu/login?url=http://search.proquest.com/docview/214 801669?account id=26720.
7 Doohan E. M., & Manusov V. The communication of compliments in romantic relationships: An investigation of relational satisfaction and sex differences and similarities in compliment behavior // Western Journal of Communication, Vol. 68, Issue, 2004. — pp. 170-194.
8 Farenkia B.M. Décliner une offre en français au Cameroun// Lingue e Linguaggi, 2015, vol.13, 28-34 pp. DOI: 10.1285/i22390359v13p163
9 Файзий Р. Ҳазрати инсон. — T.: Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1978. — 520 б.
10 Grant N. K., Fabrigar, L. R., & Lim, H. Exploring the Efficacy of Compliments as a Tactic for Securing Compliance// Basic and Applied Social Psychology, vol. 32 (3), 2010. — pp. 226-233.
11 Golato A. Compliments and compliment responses: Grammatical structure and sequence organization. Amsterdam: John Benjamins Publishing, 2005. — 248 p.
12 Ҳамза. “Бой ила хизматчи”. - T.: Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1918. — 82 p.
13 Holmes J. Compliments and compliment responses in New Zealand English // Anthropological Linguistics, 1988. — vol. 28, pp. 485–508.
14 Jones A. M., & Buckingham J. T. Self–Esteem as a Moderator of the Effect of Social Comparison on Women’s Body Image. Journal of Social and Clinical Psychology, 2005. — pp. 1086-1109.
15 Курелла A. Буюк шоирнинг қайта кашф этилиши //Шарқ юлдузи, журнали, 2014. № 5. — Б.162–169. https://saviya.uz/ijod/adabiyotshunoslik/buyuk-shoirning-qayta-kashfetilishi/#
16 Langenscheidts GroBworterbuch Deutsch als Fremdsprache. – München: Langenscheidt, 2008. — 660 s.
17 Мопассан Ги Де. Азизим (Иброҳим Ғафуров таржимаси). — T.: Янги аср авлоди, 2016. — 539 б.
18 Шанский Н. М. Лексикология современного русского языка: учебное пособие. — 4-е изд., доп. — Москва: URSS: Либроком, 2009. – 305 с.
19 Нурмонов A. Структур тилшунослик: илдизлари ва йўналишлари. — Тошкент: Таълим, 2009. — 83 б.
20 Ўзбек тилининг изоҳли луғати: 80000 дан ортиқ сўз ва сўз бирикмаси. Жилд 2./ Таҳрир ҳайъати: Т. Мирзаев (раҳбар) ва бошқ.; ЎзР ФА Тил ва адабиёт ин-ти. — Т.: «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, 2007. — 680 б.
21 Pomerantz A. Compliment responses: Notes on the cooperation of multiple constraints. In J. N. Schenkein (Ed.), Studies in the organisation of conversational interaction. New York: Academic Press, 1978. — pp. 79-112.
22 Қодирий A. Ўткан кунлар. — T.: Адабиёт ва санъат нашриёти, 1994. — 209 б.
23 Ruhi S. Higher-order Intentions and Self-Politeness in Evaluations of (Im)politeness: The Relevance of Compliment Responses. Australian Journal of Linguistics, 2007. — pp. 107-145.
24 Русча-узбекча луғат. — Тошкент, 1983. — 58 б
25 Усмонов Ў. Номус (А. Ширванзаде асари таржимаси). — T.: Янги аср авлоди, 2017. — 272 б.
26 Уйғун. Сўнгги пушаймон. — T.: Адабиёт ва санъат нашриёти, 1955. — 189 б.
27 Wiseman, C. S., & Juza, P. Compliment response behaviors of ESL and bilingual speakers in an urban college// Linguistics Journal, 2013. — pp. 68-88.
28 Wogan P. & Parisi C. Gender and Compliment Topics. Women & Language, 2006. — pp. 21-28.
29 Wolfson N. Compliments in cross-cultural perspective. TESOL Quarterly, 1981. — pp. 117-124.
Waiting