Мақолада прецедент феноменининг лингвомаданий хусусиятлари ўзбек ва испан тилидаги газеталар матни мисолида таҳлил қилинган. Прецедентлик тилшунослик соҳасида тадқиқот объекти сифатида хизмат қилган бўлса ҳам, шу кунгача ўзбек ва испан газеталари матни мисолида чоғиштириб ўрганилмаган. Мақолада прецедент ном, матн ва ҳодиса билан бир қаторда, ибора, мақол, матал, ҳикматли сўз каби барқарор бирикмалар, шиорлар, тарихий ва замонавий шахслардан иқтибосларнинг прецедент ифода сифатида ҳар икки мамлакат газеталари матнида қўлланилиши ўрганилиб, ўзбек ва испан журналистлари тили ва менталитетидаги ўхшаш ҳамда бир-биридан тубдан фарқ қилувчи жиҳатлар кўрсатиб берилган. Ўзбек журналистикасига хос бўлган тарихий шахслар номига эҳтиром кўрсатиш, аждодларни хотирлаш, уларнинг асарларидан иқтибос келтириш, шукроналик ҳисси, миллий урф-одатларга содиқлик анъаналари, испан газеталаридаги замонанинг машҳур шахсларига бўлган эътибор, миллат характерига хос бўлган қувноқлик, яхшиликка ишонч каби хусусиятларнинг таҳлили шулар жумласидандир.
Мақолада прецедент феноменининг лингвомаданий хусусиятлари ўзбек ва испан тилидаги газеталар матни мисолида таҳлил қилинган. Прецедентлик тилшунослик соҳасида тадқиқот объекти сифатида хизмат қилган бўлса ҳам, шу кунгача ўзбек ва испан газеталари матни мисолида чоғиштириб ўрганилмаган. Мақолада прецедент ном, матн ва ҳодиса билан бир қаторда, ибора, мақол, матал, ҳикматли сўз каби барқарор бирикмалар, шиорлар, тарихий ва замонавий шахслардан иқтибосларнинг прецедент ифода сифатида ҳар икки мамлакат газеталари матнида қўлланилиши ўрганилиб, ўзбек ва испан журналистлари тили ва менталитетидаги ўхшаш ҳамда бир-биридан тубдан фарқ қилувчи жиҳатлар кўрсатиб берилган. Ўзбек журналистикасига хос бўлган тарихий шахслар номига эҳтиром кўрсатиш, аждодларни хотирлаш, уларнинг асарларидан иқтибос келтириш, шукроналик ҳисси, миллий урф-одатларга содиқлик анъаналари, испан газеталаридаги замонанинг машҳур шахсларига бўлган эътибор, миллат характерига хос бўлган қувноқлик, яхшиликка ишонч каби хусусиятларнинг таҳлили шулар жумласидандир.
В статье на примере узбекских и испанских газетных текстов проанализированы лингвокультурологические особенности феномена прецедентности. Несмотря на то что в сфере лингвистики прецедентность рассматривается как объект изучения, до сих пор не проводились исследования, посвященные сопоставлению газетных текстов на узбекском и испанском языках. В статье на основе на текстов газет, выпускаемых в Узбекистане и Испании, прецедентность исследована не только как имя, текст, ситуация, но и изучено использование таких прецедентных высказываний, как фразеологизм, пословица, поговорка, устойчивые словосочетания — изречения, лозунги, цитаты исторических и современных личностей. Раскрыты схожие или отличительные аспекты языка и менталитета узбекских и испанских журналистов. В частности, присущие для узбекской журналистики почтительное отношение к историческим личностям, памяти предков, их цитирование, чувство благодарности, традиции преданности национальным обычаям, а также характерные для испанской журналистики особое отношение к знаменитым личностям, присущая национальному характеру жизнерадостность, вера и добро.
The linguistic and cultural features of the phenomenon of precedence using the example of Uzbek and Spanish newspaper texts are analyzed in the article. Even though precedence in linguistics is considered as an object of study, so far no studies have been conducted on the comparison of newspaper texts in Uzbek and Spanish. The precedent in the article, based on the texts of newspapers published in these two countries, is studied not only as a name, text, situation, but also the use of such precedent statements as phraseological units, proverbs, sayings, stable phrases like dictums, slogans, quotations from historical and modern personalities are researched. And based on this, similar or distinctive aspects of the language and mentality of Uzbek and Spanish journalists are revealed. In particular, the respectful attitude to historical figures, the memory of ancestors inherent in Uzbek journalism, the citation of quotations from their works, the feeling of gratitude, the tradition of devotion to national customs, as well as the special attitude to famous personalities characteristic of Spanish journalism, the cheerfulness, faith and goodness inherent in the national character.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | ARTIKOVA M.R. | Ўқитувчи | Ўзбекистон Давлат жаҳон тиллари университети |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | Гудков Д.Б. Прецедентные феномены в текстах политического дискурса // Язык средств массовой информации: Учебное пособие для вузов/ Под.ред. М.Н.Володиной. — М.: Академический проект, 2008. — С. 401–418. |
2 | Журавлева Е.В. Испанский газетный текст как источник национально- культурной информации (на материале пиренейского и колумбийского национальных вариантов). Дисс. канд. филол. наук. — М., 2006. —221 с. |
3 | Захаренко И.В., Красных В.В., Гудков Д.Б., Багаева Д.Б. Прецедентное имя и прецедентное высказывание как символы прецедентных феноменов// Язык, сознание, коммуникация. — М., 1997. Вып. 1. — С. 82–103. |
4 | Караулов Ю.Н. Роль прецедентных текстов в структуре и функционировании языковой личности // Научные традиции и новые направления в преподавании русского языка и литературы. Доклады советской делегации на VI конгрессе МАПРЯЛ. — М.: Русский язык,1986. — С. 98–107. |
5 | Красных В.В. Этнопсихолингвистика и лингвокультурология: Курс лекций. — М., 2002. — 80 с. |
6 | Нахимова Е.А. Прецедентные имена в массовой коммуникации. — Екатеринбург, 2007. — 207 с. |
7 | Седых А.П. Языковая личность и этнос (национально-культурные особенности коммуникативного поведения русских и французов). — М.: Компания Спутник, 2004. — 37 с. |
8 | Тешабаева Д.М. Оммавий ахборот воситалари тилининг нутқ маданияти аспектида тадқиқи (Ўзбекистон Республикаси ОАВ мисолида. ): Филол.фан.докд-ри.диссер. — Т., 2012. — 147 б. |
9 | Худойберганова Д.С. Матннинг антропоцентрик тадқиқи. — Т.: Фан, 2013. — 83 б. |