Бугунги кунда замонавий газета матни турли хил троп ва фигуралар, фразеологик бирликлар, мақоллар, маталлар, иборалар каби экспрессив-эмоционалликни оширувчи тил воситалари билан бойитилмоқда. Шунга қарамай, стандарт матн тузилмаларига бўлган эҳтиёж ҳанузгача долзарблик касб этиб келмоқда. Шу боис, газета матнларининг стандартлик даражаси олимлар томонидан ўрганилмоқда ва янгидан-янги изланишлар олиб борилмоқда. Маълумки, газета матнини шакллантиришга хизмат қиладиган асосларнинг бир тури сифатида қабул қилинган ҳамда стандарт тузилмаларга тегишли бўлган нутқий штамп ва клишелар барқарор, ўзига хос, такрорланувчи, ўз навбатида, эсда қоларли шаклга эга семантикаси билан ажралиб туради. Кўпгина тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, стереотип бирликларнинг клише ва штампланиши стереотиплик категорияси, стереотип ибораларнинг бирлигини ташкил этувчи умумий хусусият бўлиб хизмат қилади. Мақолада клише ва штампларнинг таърифлари, уларнинг ўзига хос хусусиятлари ва белгилари ҳақида маълумотлар берилган. Клише ва штампларнинг стилистик ва семантик хусусиятлари, стереотиплик категорияси турли усуллар орқали таҳлил қилинган. Шунингдек, стереотип иборалар ва атамалар ўртасидаги фарқлар, уларнинг захирасини тўлдириб боришнинг асосий манбалари ҳамда услубий-семантик хусусиятлари ўрганилган.
Бугунги кунда замонавий газета матни турли хил троп ва фигуралар, фразеологик бирликлар, мақоллар, маталлар, иборалар каби экспрессив-эмоционалликни оширувчи тил воситалари билан бойитилмоқда. Шунга қарамай, стандарт матн тузилмаларига бўлган эҳтиёж ҳанузгача долзарблик касб этиб келмоқда. Шу боис, газета матнларининг стандартлик даражаси олимлар томонидан ўрганилмоқда ва янгидан-янги изланишлар олиб борилмоқда. Маълумки, газета матнини шакллантиришга хизмат қиладиган асосларнинг бир тури сифатида қабул қилинган ҳамда стандарт тузилмаларга тегишли бўлган нутқий штамп ва клишелар барқарор, ўзига хос, такрорланувчи, ўз навбатида, эсда қоларли шаклга эга семантикаси билан ажралиб туради. Кўпгина тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, стереотип бирликларнинг клише ва штампланиши стереотиплик категорияси, стереотип ибораларнинг бирлигини ташкил этувчи умумий хусусият бўлиб хизмат қилади. Мақолада клише ва штампларнинг таърифлари, уларнинг ўзига хос хусусиятлари ва белгилари ҳақида маълумотлар берилган. Клише ва штампларнинг стилистик ва семантик хусусиятлари, стереотиплик категорияси турли усуллар орқали таҳлил қилинган. Шунингдек, стереотип иборалар ва атамалар ўртасидаги фарқлар, уларнинг захирасини тўлдириб боришнинг асосий манбалари ҳамда услубий-семантик хусусиятлари ўрганилган.
Сегодня текст современной газеты обогащается различными тропами и фигурами, фразеологизмами, пословицами, притчами, выразительно-эмоциональными языковыми средствами. Тем не менее потребность в стандартных текстовых структурах по-прежнему актуальна. Поэтому стандартный уровень газетных текстов изучается учеными и проводятся новые исследования. Известно, что речевые штампы и клише, принятые в качестве основы для формирования газетного текста и относящиеся к стандартным структурам, отличаются устойчивой, своеобразной, повторяющейся семантикой с запоминающейся формой. По мнению многих исследователей, клише и воспроизводство стереотипных единиц служат общим признаком, составляющим стереотипную категорию, единство стереотипных выражений. В статье приведены описания клише и штампов, их особенности и характеристики. Изучаются различия между стереотипными словосочетаниями и терминами, основные источники пополнения их запаса, а также их стилистические и семантические особенности.
Today, the text of a modern newspaper is enriched with various tropes and figures, phraseological units, proverbs, parables, phrases, expressive and emotional linguistic means. However, the need for standard text structures is still relevant. It is known that speech stamps and clichés, taken as the basis for the formation of newspaper text and referring to standard structures, are distinguished by stable, original, repetitive, in turn, semantics with a memorable form. According to many researchers, clichés and the stamping of stereotypical units serve as a common feature that makes up a stereotypical category, the unity of stereotypical expressions. The article contains descriptions of clichés and stamps, their features and characteristics. The stylistic and semantic features of clichés and stamps, a stereotyped category have been analyzed from different viewpoints. Differences between stereotypical phrases and terms, the main sources of their replenishment, as well as stylistic and semantic features are studied.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | Usmonova S.. | Мустақил тадқиқотчи | Ўзбекистон Давлат жаҳон тиллари университети |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | Алексеева И.С. Профессиональное обучение переводчика: Учебное пособие по устному и письменному переводу для переводчиков и преподавателей. — СПб.: Союз, 2001. — 288 с. |
2 | Балли Ш. Французкая стилистика. — М., 1961. — 392 с |
3 | Беликова Г.В. Функционально-прагматическая семиотика клишированных языковых знаков // Преподаватель. — 2015. — № 2. — С. 317–332. — URL: https://cyberleninka.ru/article/n/funktsionalnopragmaticheskaya-semiotika-klishirovannyh-yazykovyh-znakov |
4 | Большой энциклопедический словарь. Языкознание. — М: Советская энциклопедия, 1998. — 684 с. |
5 | Бурунский В.М. Клише: языковые характеристики, функционирование и типология (на материале французского и английского языков). Автореф. дис. ... канд. филол. наук. — Курск, 2009. — 22 с. |
6 | Виноградов С.И. Язык прессы как сфера формообразования и нормативной рефлексии // Язык СМИ и общие проблемы современной публицистики. Тезисы научной конференции. — М., 1994. — С. 44–46. |
7 | Винокур Г.О. Культура языка: Очерки лингвистической технологии. — Москва: Работник просвещения, 1935. — 216 с |
8 | Гвоздев В. В. Контекст и некоторые проблемы парадигматики клише // Роль контекста в реализации семантических особенностей языковых единиц. — Курск: Издательский дом, 1987. —145 с. |
9 | Гринкевич Е.В. Речевые штампы: динамика их экспрессивности. Автореф. дис. … канд. филол. наук. — Ростов-на-Дону, 2007. — 18 c. |
10 | Дридзе Т.М. Ассоциативный эксперимент в конкретном социологическом исследовании // Семантическая структура слова. Психологические исследования. — М.: Наука, 1971. — С. 169–178. |
11 | Иванкина Н.Н. Профессиональная речь юриста. — М: Норма, 2010. — 448 с. |
12 | Кохтев Н.Н. Клише и газетная речь // Вестник МГУ. — 1968. — № 3. — С. 40–45. |
13 | Норман Б.Ю. Теория языка. — М.: Флинта: Наука, 2004. — 296 с. |
14 | Розенталь Д.Э. Теленкова М.А. Словарь-справочник лингвистических терминов (2-е изд). — М.: Просвещение, 1976. — 543 с. |
15 | Солганик Г.Я. Общие особенности языка газеты // Язык и стиль средств массовой информации и пропаганды: Печать, радио, телевидение. — М.: МГУ, 1980. — С. 19–21. |
16 | Сорокин Ю.А. Стереотип, штамп, клише: К проблеме определения понятий // Общение: Теоретические и прагматические проблемы. — М., 1998. — С. 133–138. |
17 | Стрибижев В.В. Речевые клише в современном английском языке: метакоммуникативная функция. Дис. … канд. наук. — Белгород, 2005. — 191 с. |
18 | Тешабаева Д.М. Оммавий ахборот воситалари тилининг нутқ маданияти аспектида тадқиқи (Ўзбекистон Республикаси ОАВ мисолида). Филол.ф. д-ри..... дисс. — Тошкент, 2012. — 330 б. |
19 | Щерба Л.В. Язык. Система и речевая деятельность. — Л.: Наука, 1974. — 427 с. |