Mazkur maqolada interaktiv teleko‘rsatuvlardagi lingvistik xususiyatlar masalalari ko‘rib chiqiladi. Ma’lumki, nutq monolog shaklda hamda ikki kishi o‘rtasidagi suhbatdagi dialogli nutq shaklida tavsiflanadi. Zamonaviy telejurnalistikada bir nechta janrlarning uyg‘unligi mavjud ekan, polilogik nutqqa asoslangan interaktiv teleko‘rsatuvlarda ham monologik, ham dialogik nutqlar uchrashini ta’kidlash kerak. Nutqiy xilma-xillik interaktiv ko‘rsatuvlarning samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Izlanishda zamonaviy telejurnalistikada bir nechta janrlarning uyg‘unligi mavjudligi, polilogik nutqqa asoslangan interaktiv teleko‘rsatuvlarda ham monologik, ham dialogik nutqlar uchrashi tahlil etilgan. Interaktiv teledasturlarda polilogik nutq namoyon bo‘lar ekan, televizion boshlovchi moderator sifatida kommunikatsiya jarayonlarning o‘zaro bog‘lovchisi, turli nutq ko‘rinishlarini uyg‘unlashtiruvchisi vazifasini o‘taydi. Shu bilan birga, maqolada moderatorning psixologik tayyorgarligiga kundalik so‘zlashuv nutqidagi shevalardan xalos bo‘lish, avtomatik tarzda og‘zaki nutqda adabiy til me’yorlariga rioya qila olish qobiliyatiga ega bo‘lish, og‘zaki nutqdagi grammatik gap tuzilishini adabiy til me’yorlariga moslashtira olish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi lozimligi hamda efirda neyrolingvistik dasturlashni qo‘llash masalalari bayon etilgan. Shuningdek, kundalik hayotda nutqiy me’yorlarning o‘zgarishi odatiy hol sifatida qabul qilinishi tufayli teleefirdagi adabiy tilga rioya etilmaslik hozirgi kun me’yori deb qabul qilinishi muammolariga masalasiga to‘xtalib o‘tilgan. Izlanishda interaktiv teleko‘rsatuvlar lingvistik dolzarb ilmiy-nazariy qarashlar va amaliy misollar yordamida ochib berilgan, olib borilgan tadqiqotlar natijalariga ko‘ra ilmiy xulosalar qilindi.
This article examines the issues of linguistic features in interactive TV shows. It is known that the speech is described in the form of a monologue and the form of a dialogue between two people. Since there is a combination of several genres in modern television journalism, it should be noted that both monologic and dialogic speeches are found in interactive television programs based on polylogical speech. Speech diversity serves to increase the effectiveness of interactive shows. The research analyzed the existence of a combination of several genres in modern television journalism, and the meeting of monologic and dialogic speeches in interactive television programs based on polylogical speech. While polylogical speech is shown in interactive TV programs, the TV presenter, as a moderator, acts as a linker of communication processes, a harmonizer of different forms of speech. At the same time, in research, the moderator's psychological preparation is needed to get rid of the dialects in everyday speech, to have the ability to automatically follow the standards of literary language in oral speech, to adjust the structure of grammatical sentences in oral speech to the standards of literary language. The need to have adaptive skills has been researched. The article describes the issues of using neurolinguistic programming on the air. Also, the issue of non-observance of the literary language on television is accepted as the current norm since the change of speech standards is accepted as a normal thing in everyday life. Research conclusions were made based on the results of the research, which revealed the linguistic relevance of interactive TV shows with the help of practical theoretical views and practical examples.
Mazkur maqolada interaktiv teleko‘rsatuvlardagi lingvistik xususiyatlar masalalari ko‘rib chiqiladi. Ma’lumki, nutq monolog shaklda hamda ikki kishi o‘rtasidagi suhbatdagi dialogli nutq shaklida tavsiflanadi. Zamonaviy telejurnalistikada bir nechta janrlarning uyg‘unligi mavjud ekan, polilogik nutqqa asoslangan interaktiv teleko‘rsatuvlarda ham monologik, ham dialogik nutqlar uchrashini ta’kidlash kerak. Nutqiy xilma-xillik interaktiv ko‘rsatuvlarning samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Izlanishda zamonaviy telejurnalistikada bir nechta janrlarning uyg‘unligi mavjudligi, polilogik nutqqa asoslangan interaktiv teleko‘rsatuvlarda ham monologik, ham dialogik nutqlar uchrashi tahlil etilgan. Interaktiv teledasturlarda polilogik nutq namoyon bo‘lar ekan, televizion boshlovchi moderator sifatida kommunikatsiya jarayonlarning o‘zaro bog‘lovchisi, turli nutq ko‘rinishlarini uyg‘unlashtiruvchisi vazifasini o‘taydi. Shu bilan birga, maqolada moderatorning psixologik tayyorgarligiga kundalik so‘zlashuv nutqidagi shevalardan xalos bo‘lish, avtomatik tarzda og‘zaki nutqda adabiy til me’yorlariga rioya qila olish qobiliyatiga ega bo‘lish, og‘zaki nutqdagi grammatik gap tuzilishini adabiy til me’yorlariga moslashtira olish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi lozimligi hamda efirda neyrolingvistik dasturlashni qo‘llash masalalari bayon etilgan. Shuningdek, kundalik hayotda nutqiy me’yorlarning o‘zgarishi odatiy hol sifatida qabul qilinishi tufayli teleefirdagi adabiy tilga rioya etilmaslik hozirgi kun me’yori deb qabul qilinishi muammolariga masalasiga to‘xtalib o‘tilgan. Izlanishda interaktiv teleko‘rsatuvlar lingvistik dolzarb ilmiy-nazariy qarashlar va amaliy misollar yordamida ochib berilgan, olib borilgan tadqiqotlar natijalariga ko‘ra ilmiy xulosalar qilindi.
В статье рассматриваются вопросы языковых особенностей в интерактивных телепередачах. Известно, что речь описывается в форме монолога и в форме диалога. Поскольку в современной тележурналистике наблюдается сочетание нескольких жанров, следует отметить, что в интерактивных телевизионных программах, основанных на полилогической речи, встречаются как монологическая, так и диалогическая речь. Речевое разнообразие способствует повышению эффективности интерактивных шоу. В ходе исследования проанализировано существование в сочетании нескольких жанров в современной тележурналистике, а также встречается как монологическая, так и диалогическая речь в интерактивных телевизионных программах, основанных на полилогической речи. При показе полилогической речи в интерактивных телепрограммах телеведущий выступает связующим звеном коммуникативных процессов, гармонизатором разных форм речи. При этом психологическая подготовка модератора, утверждается в исследовании, заключается в избавлении от диалектизмов в повседневной речи, в умении автоматически следовать нормам литературного языка, корректировать грамматическую структуру предложения в устной речи в сторону норм литературного языка. Исследована необходимость владения адаптивными навыками. В статье рассмотрены вопросы использования нейролингвистического программирования в эфире. Также анализируется вопрос несоблюдения литературного языка на телевидении, что принимается как действующая норма в связи с тем, что изменение речевых норм воспринимается как естественное явление в повседневной жизни. По результатам исследования были сделаны выводы, которые выявили языковую актуальность интерактивных телепередач с помощью теоретических взглядов и практических примеров.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | ARTIKOVA Y.A. | Filologiya fanlari doktori, dotsent | O‘zbekiston Davlat Jahon tillari Universiteti |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | Бакиева Г.Х, Тешабаева Д.М. Оммавий ахборот воситалари тили. — Т.: Ўзкитобсавдо нашриёт, 2019. — 181 б. |
2 | Дўстмуҳаммад Х. Ахборот – мўъжиза, жозиба, фалсафа. — Т.: Янги аср авлоди, 2013. — 320 б. |
3 | Мўминов Ф., Тошпўлатова H. Журналистика социологияси ва психологияси. Ж.10. — Т.: Ўзбекистон, 2019. — 296 б. |
4 | Исмаилова К. Радиовещание Узбекистана в условиях демократизации: тенденции, проблемы, перспективы. — Т.: TA’LIM MEDIA, 2022. — 196 с. |
5 | Макаренков Е. В., Дурнева М. А. Анализ технологий нейролингвистического программирования как инструмента политического противоборства // Вест. Челябинс. гос. универ. — 2019. — №12 (434), вып. 54. — С. 89–94. |
6 | Мукажанова Ф. Интеракционизм в социальной психологии. Электронный ресурс: https://4brain.ru/blog/interakcionizm/ |
7 | Муратова Н.Ф. Мультимедиа журналистикаси: халқаро ва миллий тажриба. Фил. фан. док. дисс. автореф. — Т.: Академия ноширлик маркази, 2023. — 72 б. |
8 | Ортиқова Ю. Интерактив журналистика. — Т.: Мумтоз сўз, 2011. — 54 б. |
9 | Потапова К.И. У истоков символического интеракционизма: социальная психология Дж.Г. Мида // Современные исследования социальных проблем. — 2016. — №4-1 (28). — С. 77–88. |
10 | Шопен Н. Интерактивность – это пульс жизни // RELGA. — 15.03.2002. — №4. Электронный ресурс: https://relga.ru/articles/168/ |