5

Zamonaviy soliqqa tortish tizimlari tobora murakkablashib bormoqda, bu esa qayta ishlanishi kerak boʻlgan maʼlumotlar hajmining oshishiga olib kelmoqda. Ushbu murakkablik va katta hajmdagi maʼlumotlar soliq maʼmuriyati va soliq toʻlovchilar uchun jiddiy qiyinchiliklar tugʻdiradi. Biroq, sunʼiy intellekt (SI) ushbu muammolarni hal qilish va soliqqa tortish sohasida inqilobiy oʻzgarishlar qilish uchun kuchli vosita sifatida paydo boʻldi. Maqolada SIning asosiy tushunchalari, zamonaviy soliq tizimlarining xususiyatlari, soliq yigʻish, tekshirish va maslahat berishda SIning qoʻllanilishi, uni joriy etishning afzalliklari va kamchiliklari, turli mamlakatlardagi amaliy tajribalar va kelajakdagi rivojlanish istiqbollari koʻrib chiqiladi.

  • Read count 5
  • Date of publication 07-07-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages103-116
Ўзбек

Zamonaviy soliqqa tortish tizimlari tobora murakkablashib bormoqda, bu esa qayta ishlanishi kerak boʻlgan maʼlumotlar hajmining oshishiga olib kelmoqda. Ushbu murakkablik va katta hajmdagi maʼlumotlar soliq maʼmuriyati va soliq toʻlovchilar uchun jiddiy qiyinchiliklar tugʻdiradi. Biroq, sunʼiy intellekt (SI) ushbu muammolarni hal qilish va soliqqa tortish sohasida inqilobiy oʻzgarishlar qilish uchun kuchli vosita sifatida paydo boʻldi. Maqolada SIning asosiy tushunchalari, zamonaviy soliq tizimlarining xususiyatlari, soliq yigʻish, tekshirish va maslahat berishda SIning qoʻllanilishi, uni joriy etishning afzalliklari va kamchiliklari, turli mamlakatlardagi amaliy tajribalar va kelajakdagi rivojlanish istiqbollari koʻrib chiqiladi.

Author name position Name of organisation
1 Toʻlakov U.T. Moliya kafedrasi dotsenti, iqtisodiyot fanlari boʻyicha falsafa doktori (PhD) Termiz davlat universiteti
Name of reference
1 2024 key trends in tax administrations-Capgemini, https://www.capgemini.com/insights/expert-perspectives/2024-key-trends-in-tax-dministrations/
2 AI for tax professionals: A guide - Thomson Reuters tax, https://tax.thomsonreuters.com/blog/ai-for-tax-professionals-a-guide/
3 AI Use in Tax Administration. Bipartisan Policy Center, https://bipartisanpolicy.org/blog/tax-administration-and-ai/
4 AI: Reshaping the Future of Tax. Deloitte UK, https://www.deloitte.com/uk/en/services/tax/perspectives/ai-reshaping-the-future-of-tax.html
5 Artificial Intelligence (AI) in Tax and Accounting. Wolters Kluwer, https://www.wolterskluwer.com/en/know/artificial-intelligence-tax-accounting
6 Artificial Intelligence 101: The Key Concepts Of AI - Fresh Consulting, https://www.freshconsulting.com/insights/blog/artificial-intelligence-101-the-key-concepts-of-ai/
7 Artificial Intelligence Model for Detecting Tax Evasion Involving Complex Network Schemes - ResearchGate
8 Characteristics of a Good Tax System - GeeksforGeeks, https://www.geeksforgeeks.org/characteristics-of-a-good-tax-system/
9 Characteristics of an Effective Tax System - Oklahoma Policy Institute, https://okpolicy.org/resources/online-budget-guide/revenues/an-overview-of-our-tax-system/characteristics-of-an-effective-tax-system/
10 Cloud and AI are shaping the future of tax administration in 5 essential ways – Microsoft. https://www.microsoft.com/en-us/industry/blog/government/2025/01/28/cloud-and-ai-are-shaping-the-future-of-tax-administration-in-5-essential-ways/
11 Cross-border and international tax. OECD, https://www.oecd.org/en/topics/cross-border-and-international-tax.html
12 Financing for development: How a new global tax deal can help - UNCTAD, https://unctad.org/news/financing-development-how-new-global-tax-deal-can-help
13 How AI Can Help Both Tax Collectors and Taxpayers - International Monetary Fund (IMF), https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2025/02/25/how-ai-can-help-both-the-taxman-and-the-taxpayer
14 How AI transformed the tax and accounting profession in 2023 - Thomson Reuters tax, https://tax.thomsonreuters.com/blog/how-ai-transformed-the-tax-and-accounting-profession-in-2023/
15 International Tax Cooperation and Innovative Development Finance. United Nations, https://www.un.org/en/desa/international-tax-cooperation-and-innovative-development-finance
16 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024-yil 14-oktyabrdagi “Sun’iy intellekt texnologiyalarini 2030-yilga qadar rivojlantirish strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PQ-358-son qarori
17 Role of AI in transforming how tax authorities work - PwC, https://www.pwc.com/lv/en/about/services/IT-services/related-articles/Role-of-AI-in-transforming-how-tax-authorities-work.html
18 Tax Data Analytics. Quantitative insights in tax - KPMG Australia, https://kpmg.com/au/en/home/services/tax/tax-technology-innovation/tax-data-analytics.html
19 The Digital Transformation of Tax Administrations. NTO, https://www.nto.tax/news/digital-transformation-tax-administrations-0
20 The future of audit in the digital era: AI technology - Thomson Reuters tax, https://tax.thomsonreuters.com/blog/navigating-the-new-era-of-auditing-with-ai-technology-meet-audit-intelligence-analyze/
21 The power of AI: What accounting and tax professionals need to know. Wolters Kluwer, https://www.wolterskluwer.com/en/expert-insights/the-power-of-ai
22 Toʻlakov, U.T. (2024). Raqamli iqtisodiyot sharoitida soliq maʼmuriyatchiligini raqamlashtirishning xorij tajribasi. Raqamli iqtisodiyot va axborot texnologiyalari, 4(03), 3-12
23 Toʻlakov, U.T. (2025). Soliq maʼmuriyatchiligini takomillashtirishda innovatsion yondashuvlar. Ijtimoiy-gumanitar fanlarning dolzarb muammolari, 5(1), 91–105.
24 Understanding AI Concepts: A Comprehensive Guide - Plat.AI, https://plat.ai/blog/exploring-core-ai-concepts/
25 What are the Characteristics of a Tax System & the features of taxation? - PNB MetLife, https://www.pnbmetlife.com/articles/taxation/what-are-the-characteristics-of-a-tax-system.html
26 What future does artificial intelligence have in Tax Administrations?, https://www.ciat.org/ciatblog-what-future-does-artificial-intelligence-have-in-tax-administrations/?lang=en
27 What is (AI) Artificial Intelligence? +OK - University of Illinois Chicago, https://meng.uic.edu/news-stories/ai-artificial-intelligence-what-is-the-definition-of-ai-and-how-does-ai-work/
28 What is Artificial Intelligence (AI)? - GeeksforGeeks, https://www.geeksforgeeks.org/what-is-artificial-intelligence-ai/
29 What Is Artificial Intelligence (AI)? IBM, https://www.ibm.com/think/topics/artificial-intelligence
30 What is Artificial Intelligence? - NASA, https://www.nasa.gov/what-is-artificial-intelligence/
Waiting