29

Maqolada 2017–2024 yillar davomida Oʻzbekiston eksportining tarkibiy diversifikatsiyasi empirik jihatdan tahlil qilinadi. Gorizontal diversifikatsiya eksport qilinayotgan mahsulotlar soni va Herfindal–Hirshman indeksi asosida, vertikal diversifikatsiya esa mahsulotlarning oʻrtacha eksport qiymati orqali baholangan. Regressiya natijalari shuni koʻrsatadiki, eksport qilinayotgan mahsulotlar sonining ortishi eksport hajmiga ijobiy va ahamiyatli taʼsir koʻrsatadi. Uzoq xorij mamlakatlari bilan savdo aloqalarida esa mahsulotlarning nafaqat soni, balki ularning yuqori qoʻshilgan qiymatga ega boʻlishi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bu vertikal diversifikatsiyani rivojlantirish zarurligini koʻrsatadi. Tadqiqot shuningdek, Oʻzbekiston eksportining ayrim mahsulotlarga, xususan, oltinga yuqori darajadagi qaramligini aniqladi. Yuqori transport xarajatlarini hisobga olgan holda, qayta ishlangan, innovatsion va raqobatbardosh mahsulotlarni eksport qilish Oʻzbekiston tashqi savdosining barqarorligini taʼminlashda muhim hisoblanadi.

  • Количество прочтений 29
  • Дата публикации 27-06-2025
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы197-205
Ўзбек

Maqolada 2017–2024 yillar davomida Oʻzbekiston eksportining tarkibiy diversifikatsiyasi empirik jihatdan tahlil qilinadi. Gorizontal diversifikatsiya eksport qilinayotgan mahsulotlar soni va Herfindal–Hirshman indeksi asosida, vertikal diversifikatsiya esa mahsulotlarning oʻrtacha eksport qiymati orqali baholangan. Regressiya natijalari shuni koʻrsatadiki, eksport qilinayotgan mahsulotlar sonining ortishi eksport hajmiga ijobiy va ahamiyatli taʼsir koʻrsatadi. Uzoq xorij mamlakatlari bilan savdo aloqalarida esa mahsulotlarning nafaqat soni, balki ularning yuqori qoʻshilgan qiymatga ega boʻlishi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bu vertikal diversifikatsiyani rivojlantirish zarurligini koʻrsatadi. Tadqiqot shuningdek, Oʻzbekiston eksportining ayrim mahsulotlarga, xususan, oltinga yuqori darajadagi qaramligini aniqladi. Yuqori transport xarajatlarini hisobga olgan holda, qayta ishlangan, innovatsion va raqobatbardosh mahsulotlarni eksport qilish Oʻzbekiston tashqi savdosining barqarorligini taʼminlashda muhim hisoblanadi.

Русский

В статье проведён эмпирический анализ структурной диверсификации экспорта Узбекистана за 2017–2024 годы. Горизонтальная диверсификация оценивалась по количеству экспортируемых товаров и индексу Херфиндаля–Хиршмана, вертикальная – на основе средней экспортной стоимости. Результаты регрессии показывают, что увеличение числа экспортируемых товаров положительно и значимо влияет на объём экспорта, особенно в страны ближнего зарубежья. Для стран дальнего зарубежья важно не только разнообразие товаров, но и их высокая добавленная стоимость, что подчёркивает необходимость развития вертикальной диверсификации. Также выявлена высокая зависимость от экспорта отдельных товаров, особенно золота. В условиях высоких транспортных затрат для Узбекистана особенно актуально наращивание экспорта переработанных и высокотехнологичных товаров.

English

This paper presents an empirical analysis of Uzbekistanʼs export structural diversification during 2017–2024. Horizontal diversification is measured by the number of exported products and the Herfindahl–Hirschman Index, while vertical diversification is evaluated through average unit export values. Regression results reveal that an increase in the number of exported products significantly boosts export volume, especially for trade with neighboring countries. For distant markets, both product variety and higher value-added goods play an important role, emphasizing the need to promote vertical diversification. The study also finds a high dependency on a limited number of export items, particularly gold. Given Uzbekistanʼs landlocked position and high transport costs, shifting toward processed, value-added, and technologically advanced exports is essential for sustainable growth.

Имя автора Должность Наименование организации
1 Otamurodov S.. - Termez University of Economics and Service
2 Eshkulova N.. - Termez University of Economics and Service
Название ссылки
1 Alemu, A. M. (2008). Determinants of vertical and horizontal export diversification: Evidences from sub-Saharan Africa and East Asia. Ethiopian Journal of Economics, 17(2), 1–25.
2 Amiri, H., & Beshkhoor, M. (2017). Horizontal and vertical diversification policies of export and their effect on economic growth: Markov switching approach. Economic Growth and Development Research, 8(29), 127–144.
3 Dhir, S. (2015). Diversification: Literature review and issues. Strategic Change, 24(6), 569 588.
4 Haini, H., Loon, P. W., & Li, P. L. (2023). Can export diversification promote export upgrading? Evidence from an oil-dependent economy. Resources Policy, 80, 103292.
5 Normoʻminovna, E. N. (2023). Oʻzbekiston eksporti diversifikatsiyasining yoʻnalishlari. Journal of Universal Science Research, 1, 599–610.
6 Raudszus, M., Schiereck, D., & Trillig, J. (2014). Does vertical diversification create superior value? Evidence from the construction industry. Review of Managerial Science, 8, 293–325.
7 Sannassee, R. V., Seetanah, B., & Lamport, M. J. (2014). Export diversification and economic growth: The case of Mauritius. In Connecting to Global Markets (pp. 11–23). WTO iLibrary.
8 World Bank Group. (n.d.). World Integrated Trade Solution (WITS) [Onlayn ma’lumotlar bazasi]
9 Эшкулова Н. (2024). Пути повышения роли малого бизнеса в эффективном использовании экспортного потенциала Узбекистана. Экономическое развитие и анализ, 2(6), 49–59.
В ожидании