13

В статье освещаются методологические основы фреймовой семантики и рефрейминга как ключевых когнитивных механизмов интерпретации текста. Центральное внимание уделяется теоретическим положениям Ч. Филлмора, согласно которым значение языковой единицы формируется посредством активации соответствующей структуры знаний — фрейма. Рассматриваются основные типы фреймов, акцентируется их функциональная роль в процессе осмысления текста. Особое внимание уделяется феномену рефрейминга, понимаемому как трансформационный процесс, в результате которого формируется иное, интерпретативно переосмысленное представление о том или ином явлении действительности. На материале поэтического текста Э.Э. Каммингса демонстрируется, каким образом метафорические средства инициируют активизацию нового речевого фрейма интерпретации, способствуя смещению перцептивного фокуса читателя. Анализ отрывка сонета показывает, что интеграция графических, лексических, грамматических и семантических девиаций обеспечивает не только выдвижение образной конструкции, но и формирование новой концептуальной картины мира. В исследовании выделяются ключевые функциональные аспекты фреймовых структур: когнитивный, текстообразующий, коммуникативный и стилеобразующий. Подчеркивается методологическая значимость фреймового подхода в когнитивно-стилистическом анализе поэтического текста.

  • O'qishlar soni 13
  • Nashr sanasi 20-04-2025
  • Asosiy tilRus
  • Sahifalar63-72
English

The article explores the methodological foundations of frame semantics and reframing as key cognitive mechanisms of text interpretation. Central attention is given to the theoretical framework proposed by C. Fillmore, according to which the meaning of a linguistic unit is revealed through the activation of a corresponding knowledge structure — a frame. The study examines the main types of frames and highlights their functional role in the interpretative process. Particular focus is placed on reframing, conceptualized as a transformational process that enables the emergence of an alternative, reinterpreted perspective on a given phenomenon of reality. Drawing on the poetic text by E.E. Cummings, the article demonstrates how metaphorical devices trigger the activation of a new interpretative speech frame, contributing to a shift in the reader’s perceptual focus. The analysis of the sonnet reveals that the integration of graphic, lexical, grammatical, and semantic deviations not only facilitates the prominence of the figurative construct but also contributes to the generation of a new conceptual worldview. The study identifies key functional dimensions of frame structures, including cognitive, text-structuring, communicative, and style-forming functions. The article underscores the methodological significance of the framebased approach in the cognitive-stylistic analysis of poetic text.

Русский

В статье освещаются методологические основы фреймовой семантики и рефрейминга как ключевых когнитивных механизмов интерпретации текста. Центральное внимание уделяется теоретическим положениям Ч. Филлмора, согласно которым значение языковой единицы формируется посредством активации соответствующей структуры знаний — фрейма. Рассматриваются основные типы фреймов, акцентируется их функциональная роль в процессе осмысления текста. Особое внимание уделяется феномену рефрейминга, понимаемому как трансформационный процесс, в результате которого формируется иное, интерпретативно переосмысленное представление о том или ином явлении действительности. На материале поэтического текста Э.Э. Каммингса демонстрируется, каким образом метафорические средства инициируют активизацию нового речевого фрейма интерпретации, способствуя смещению перцептивного фокуса читателя. Анализ отрывка сонета показывает, что интеграция графических, лексических, грамматических и семантических девиаций обеспечивает не только выдвижение образной конструкции, но и формирование новой концептуальной картины мира. В исследовании выделяются ключевые функциональные аспекты фреймовых структур: когнитивный, текстообразующий, коммуникативный и стилеобразующий. Подчеркивается методологическая значимость фреймового подхода в когнитивно-стилистическом анализе поэтического текста.

Ўзбек

Maqolada matnni talqin qilishning asosiy kognitiv mexanizmlari sifatida freym semantikasi va refreymingning metodologik asoslari yoritiladi. Asosiy e’tibor Ch. Fillmor tomonidan ilgari surilgan nazariy tamoyillarga qaratilgan bo‘lib, unga ko‘ra til birliklarining ma’nosi mos bilimlar tuzilmasi — freymni faollashtirish orqali shakllanadi. Freymlarning turlari ko‘rib chiqiladi va ularning matnni idrok etish jarayonidagi funksional roli ta’kidlanadi. Refreyming hodisasi alohida o‘rganilib, u ma’lum bir hodisa yoki tushunchaning yangi, interpretativ tarzda qayta talqin qilingan ko‘rinishini shakllantirishga xizmat qiluvchi transformatsion jarayon sifatida tushuntiriladi. E. E. Kammings ijodidan olingan she’riy matn asosida, metaforik vositalarning yangi nutqiy interpretatsiya freymini faollashtirishi va o‘quvchining idrok markazini siljitishga olib kelishi namoyon etiladi. Sonet parchasining tahlili grafik, leksik, grammatik va semantik deviatsiyalar uyg‘unligi obrazli tuzilmaning ilgari surilishiga hamda yangi olamning konseptual manzarasini shakllanishiga xizmat qilishini ko‘rsatadi. Tadqiqotda freym tuzilmalarining asosiy funksional jihatlari: kognitiv, matn shakllantiruvchi, kommunikativ va uslubiy funksiyalari ajratib ko‘rsatilgan. Freym asosidagi yondashuvning she’riy matnni kognitiv-stilistik tahlil qilishdagi metodologik ahamiyati alohida ta’kidlanadi.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 DJUSUPOV N.M. Filologiya fanlari doktori (DSc) Lingvistika va ingliz adabiyoti kafedrasi O‘zbekiston Davlat Jahon tillari Universiteti
Havola nomi
1 Баранов А.Н., Паршин П.Б. Языковые механизмы вариативной интерпретации действительности как средство воздействия на сознание // Роль языка в средствах массовой информации. — М.: ИНИОН РАН, 1986. — С. 100–142.
2 Болдырев Н.Н. Концептуальное пространство когнитивной лингвистики // Вопросы когнитивной лингвистики. — 2004. — № 1. — С. 18–36.
3 Иссерс О.С. Коммуникативные стратегии и тактики русской речи. — 5-е изд. — М.: Изд-во ЛКИ, 2008. — 288 с.
4 Молчанова Г.Г. Английский как неродной: текст, стиль, культура, коммуникация. — М.: ОЛМА Медиа Групп, 2007. — 384 с.
5 Филлмор Ч.Дж. Фреймы и семантика понимания // Новое в зарубежной лингвистике: Когнитивные аспекты языка. Вып. XXIII. — М.: Прогресс, 1988. — С. 52–92.
6 Bandler R., Grinder J. Reframing. Neuro-Linguistic Programming and the Transformation of Meaning — Moab, UT: Real People Press, 1982. — 208 p.
7 Cummings E.E. E.E. Cummings: Complete Poems, 1904–1962. — New York: Liveright Publishing Corporation, 2016. — 1216 p.
8 Evans V., Green M. Cognitive Linguistics. An Introduction. — Edinburgh: Edinburgh University Press, 2006. — 830 p.
9 Fillmore Ch. An Alternative to Checklist Theories of Meaning // Proceedings of the First Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society. — Amsterdam: North Holland, 1975. — P. 123–131.
10 Fillmore Ch. Frame Semantics // Linguistics in the Morning Calm / Linguistic Society of Korea (ed.). — Seoul: Hanshin Publishing, 1982. — P. 111–137.
11 Fillmore Ch. Frames and the Semantics of Understanding // Quaderni di Semantica. — 1985. No 6. — P. 222–254.
12 Fillmore Ch. Scenes-and-frames Semantics // Linguistic Structures Processing / Zampolli A. (ed.). — Amsterdam: North Holland, 1977. — P. 55–82.
13 Fillmore Ch., Atkins B. Towards a Frame-based Organization of the Lexicon: the Semantics of RISK and its Neighbors // Frames, Fields, and Contrasts: New Essays in Semantics and Lexical Organization / Lehrer A.,
14 Kittay E.F. (eds). — Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum, 1992. — P. 75– 102.
Kutilmoqda