14

Annotatsiya. Kirish. Quyosh fotoelektr panellar sirtidagi ifloslanish xususan, chang miqdorining ortishi va qushning axlati uning samaradorligiga salbiy ta’sir korsatadi. Yurtimizda quyosh fotoelektr satnsiyalardan foydalanish sezilarli darajada o‘sib bormoqda. Bunda ornatilgan quyosh fotoelektr panellar sirtining ifloslanishi va uning bartaraf etish dolzarb muammoga aylanmoqda.

Usul va materiallar. Ushbu muammoni hal qilishning turli usullari mavjud bo‘lib, ularning eng muhimlaridan biri avtomatik tozalash tizimidan foydalanishdir. Quyosh fotoelektr panel sirtini avtomatik tozalash tizimi qo‘shimcha energiya talab qilmaydi ya’ni o‘zini o‘zi zaryadlaydi, inson omilisiz masofadan nazorat qilinadi.

Natijalar. Tadqiqot natijalariga koʻra, quyosh fotoelektr panel sirtiniga shikast yetkazmasdan suv va antistatik yuvish suyuqlikdan foydalanildi. Quyosh fotoelektr panel sirtidagi ifloslanish xususan, changlanganlik va qushning axlatini toliq tozalash imkoni yaratilgan. 

Xulosa. Taklif etilayotgan quyosh fotoelektr panel sitini avtomatik tozalash qurilmasi Xitoyning Sanpure korxonasi tomonidan ishlab chiqilgan qurilmaga nisbatan 1-2 % ga samarali  tozalashi aniqlangan.

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana 22-08-2025
  • O'qishlar soni 14
  • Nashr sanasi 23-06-2025
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar88-95
Ўзбек

Annotatsiya. Kirish. Quyosh fotoelektr panellar sirtidagi ifloslanish xususan, chang miqdorining ortishi va qushning axlati uning samaradorligiga salbiy ta’sir korsatadi. Yurtimizda quyosh fotoelektr satnsiyalardan foydalanish sezilarli darajada o‘sib bormoqda. Bunda ornatilgan quyosh fotoelektr panellar sirtining ifloslanishi va uning bartaraf etish dolzarb muammoga aylanmoqda.

Usul va materiallar. Ushbu muammoni hal qilishning turli usullari mavjud bo‘lib, ularning eng muhimlaridan biri avtomatik tozalash tizimidan foydalanishdir. Quyosh fotoelektr panel sirtini avtomatik tozalash tizimi qo‘shimcha energiya talab qilmaydi ya’ni o‘zini o‘zi zaryadlaydi, inson omilisiz masofadan nazorat qilinadi.

Natijalar. Tadqiqot natijalariga koʻra, quyosh fotoelektr panel sirtiniga shikast yetkazmasdan suv va antistatik yuvish suyuqlikdan foydalanildi. Quyosh fotoelektr panel sirtidagi ifloslanish xususan, changlanganlik va qushning axlatini toliq tozalash imkoni yaratilgan. 

Xulosa. Taklif etilayotgan quyosh fotoelektr panel sitini avtomatik tozalash qurilmasi Xitoyning Sanpure korxonasi tomonidan ishlab chiqilgan qurilmaga nisbatan 1-2 % ga samarali  tozalashi aniqlangan.

Русский

Аннотация. Введение. Загрязнения на поверхности солнечных фотоэлектрических панелей, в частности, повышенная запыленность и птичий помет, негативно влияют на их эффективность. Использование солнечных фотоэлектрических систем в нашей стране значительно растет. При этом загрязнение поверхности установленных солнечных фотоэлектрических панелей и их устранение становятся актуальной проблемой.

Методы и материалы. Существуют различные способы решения этой проблемы, одним из важнейших из которых является использование автоматической системы очистки. Автоматическая система очистки поверхности солнечной фотоэлектрической панели не требует дополнительной энергии, т.е. заряжается сама и управляется дистанционно без участия человека.

Результаты. Согласно результатам исследования, вода и антистатическая моющая жидкость были использованы для очистки без повреждения поверхности солнечной фотоэлектрической панели. Была достигнута полная очистка поверхности солнечной фотоэлектрической панели от загрязнений, а именно пыли и птичьего помета.

Заключение. Предложенное автоматическое устройство для очистки солнечных фотоэлектрических панелей оказалось на 1–2% эффективнее устройства, разработанного китайской компанией Sanpure.

English

Abstract. Introduction. Pollution on the surface of solar photovoltaic panels, in particular, increased dustiness and bird droppings, negatively affect their efficiency. The use of solar photovoltaic systems in our country is growing significantly. At the same time, pollution of the surface of installed solar photovoltaic panels and their elimination are becoming an urgent problem.

Methods and materials. There are various ways to solve this problem, one of the most important of which is the use of an automatic cleaning system. An automatic solar photovoltaic panel surface cleaning system does not require additional energy, i.e. it charges itself and is controlled remotely without human intervention.

Results. According to the results of the study, water and antistatic cleaning liquid were used to clean the surface of the solar photovoltaic panel without damaging it. Complete cleaning of the surface of the solar photovoltaic panel from contaminants, namely dust and bird droppings, was achieved.

Conclusion. The proposed automatic device for cleaning solar photovoltaic panels was         1-2% more efficient than the device developed by the Chinese company Sanpure.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Safarov A.B. t.f.f.d., dotsent Qarshi davlat texnika univesiteti
2 Olmasov Q.N. doktorant PhD Buxoro davlat texnika universiteti
Havola nomi
1 [1] Safarov A.B Buxoro viloyatining iqlim sharoitlariga moslashtirilgan samarador shamol energetik qurilmasini ishlab chiqishning ilmiy asoslari // Monografiya. Buxoro 2022. 6-7 b.
2 [2] https://www.iea.org/energy- system/renewables/solar-pv
3 [3] https://www.solarinsure.com/largest-solar-power-plants#current-top-5-largest-solar-power-plants-as-of-2024
4 [4] Mahnoor Rashida, Muhammad Yousifa, Zeeshan Rashidb, Aoun Muhammadb, Mishal Altafa, Adil Mustafa Effect of dust accumulation on the performance of photovoltaic modules for different climate regions Heliyon 9 (2023) e23069 https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e23069
5 [5] https://www.vmaxpowerpv.com/90w-generator-power-cleaning-robot-automatic-solar-panel-brush-smart-clean-machine-robot-cleaner-zonnepanelen-schoonmaken-product/
6 [6] https://www.alibaba.com/product-detail/Fully-automatic-solar-panel-cleaning-robot_1601098921111.html?spm=a2700.details.you_may_like.8.50eb3fffNyUqA6
7 [7] https://patents.google.com/patent/KR20230101550A/en?oq=KR20230101550A
8 [8] https://president.uz/oz/lists/view/4580
9 [9] O‘zbekiston Respublikasi Prerzidentining 2023-yil 14-iyundagi PQ-190-sonli qarori Buxoro viloyatining Qorovulbozor tumanida quvvati 500 MVt bo‘lgan quyosh fotoelektr stansiyasini qurish” investitsiya loyihasini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida https://lex.uz/docs/-6497389?ONDATE=05.02.2025
10 [10] O‘zbekiston Respublikasi Prerzidentining 2023-yil 14-iyundagi PQ-191-sonli qarorida “Qashqadaryo viloyatining Nishon tumanida quvvati 500 MWt bo‘lgan quyosh fotoelektr stansiyasini qurish” investitsiya loyihasini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida. https://lex.uz/ru/docs/6497401
11 [11] Sara Lasfar, Fanta Haidara, Chiva Mayouf, Fatimatou Med Abdellahi, Mohamed Elghorba, Achraf Wahid, Cheikh Sid Ethmane Kane Study of the influence of dust deposits on photovoltaic solar panels: Case of Nouakchott Energy for Sustainable Development 63 (2021) 7–15 https://doi.org/10.1016/j.esd.2021.05.002
Kutilmoqda