Ushbu maqolada yillik tuproq yoʻqotilishini baholash uchun RUSLE modeli va geofazoviy usuldan foydalanish bo‘yicha olingan ma’lumotlar keltirilgan. RUSLE - empirik eroziya modeli boʻlib, u tuproq xavfi va oʻrtacha yillik yoʻqotishlarni hisoblash uchun foydali ekanligi isbotlangan. Yillik tuproq yoʻqotilishini hisoblash uchun RUSLE modeli R-factor, P-factor, K-factor, LS factor, va C-factor kabi fizik xususiyatlar va dinamik parametrlardan foydalanadi. RUSLE modelining asosida yaratilgan eroziya jarayonlarini keltirib chiqaruvchi omillar va ushbu jarayonlar tufayli yillik tuproq yoʻqotilishi ma’lumotlari aks ettirilgan tematik xaritalar eroziyaga uchragan tuproqlarni holatini yaxshilash boʻyicha ekologik asoslangan tuproqni muhofaza qilish chora-tadbirlarini toʻgʻri qoʻllash, lalmi yerlarda ekin turlarini toʻgʻri tanlash va joylashtirishda foydalanish tavsiya etiladi.
Ushbu maqolada yillik tuproq yoʻqotilishini baholash uchun RUSLE modeli va geofazoviy usuldan foydalanish bo‘yicha olingan ma’lumotlar keltirilgan. RUSLE - empirik eroziya modeli boʻlib, u tuproq xavfi va oʻrtacha yillik yoʻqotishlarni hisoblash uchun foydali ekanligi isbotlangan. Yillik tuproq yoʻqotilishini hisoblash uchun RUSLE modeli R-factor, P-factor, K-factor, LS factor, va C-factor kabi fizik xususiyatlar va dinamik parametrlardan foydalanadi. RUSLE modelining asosida yaratilgan eroziya jarayonlarini keltirib chiqaruvchi omillar va ushbu jarayonlar tufayli yillik tuproq yoʻqotilishi ma’lumotlari aks ettirilgan tematik xaritalar eroziyaga uchragan tuproqlarni holatini yaxshilash boʻyicha ekologik asoslangan tuproqni muhofaza qilish chora-tadbirlarini toʻgʻri qoʻllash, lalmi yerlarda ekin turlarini toʻgʻri tanlash va joylashtirishda foydalanish tavsiya etiladi.
В статье представлены данные, полученные с использованием модели RUSLE и геопространственных методов для оценки ежегодных потерь почвы. RUSLE — это эмпирическая модель эрозии, которая доказала свою эффективность при оценке риска для почвы и среднегодовых потерь. Модель RUSLE использует физические свойства и динамические параметры, такие как R-фактор, P-фактор, K-фактор, LS-фактор и C-фактор, для расчета годовых потерь почвы. Тематические карты на основе модели RUSLE, отражающие факторы, обусловливающие эрозионные процессы и ежегодные потери почвы вследствие этих процессов, рекомендуются для правильного применения экологически обоснованных почвозащитных мероприятий по улучшению состояния эродированных почв, а также для правильного подбора и размещения сельскохозяйственных культур на плодородных землях.
The article presents data obtained using the RUSLE model and geospatial methods for estimating annual soil losses. RUSLE is an empirical erosion model that has proven its effectiveness in assessing soil risk and average annual losses. The RUSLE model uses physical properties and dynamic parameters such as R-factor, P-factor, K-factor, LS-factor and C-factor to calculate annual soil losses. Thematic maps based on the RUSLE model, reflecting the factors causing erosion processes and annual soil losses due to these processes, are recommended for the correct application of environmentally sound soil conservation measures to improve the condition of eroded soils, as well as for the correct selection and placement of crops on fertile lands.
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | Sodiqova G. . | xxx | Toshkent davlat agrar universiteti |
| 2 | Saidova . . | xxx | Toshkent davlat agrar universiteti |
| 3 | Shadiyeva . . | xxx | Toshkent davlat agrar universiteti |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | 1. Горбачёва Е.Н. Применение универсального уравнения потерь почвы от эрозии (RUSLE) при оценке интенсивности водно-эрозионных процессов на основе ГИС. Почвоведение и агрохимия. №2(47) 2011 |
| 2 | 2. Benavidez, R., Jackson, B., Maxwell, D. & Norton, K. (2018). A review of the (Revised) Universal Soil Loss Equation ((R) USLE): With a view to increasing its global applicability and improving soil loss estimates. Hydrology and Earth System Sciences, 22 (11), 6059-6086 (https://doi.org/10.5194/ hess-22-6059-2018) |
| 3 | 3. Gis C.E. & David, R. (2014). Soil Erosion Assessment using GIS and Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE). List of Figures |
| 4 | 4. Моделирование эрозионных процессов на территории малого водосборного бассейна / А. С. Керженцев [и др.]; Ин-т фундамент. проблем биологии РАН. – М.: Наука, 2006. – С. 224 |
| 5 | 6. Julien P.Y. (2004). EROSION AND SEDIMENTATION. 2nd Ed., Erosion and Sedimentation, 2nd Ed. Pierre Y. Julien Frontmatter More information, 1 (www.cambridge.org) |
| 6 | 7. Sahar A.S. (2013). Shukran_Thesis.pdf [Colorado State University Fort] (https://www.scribd.com/ document/362172198/ Shukran-Thesis) |
| 7 | 8. Juliev M., Ng, W., Mondal, I., Begimkulov, D., Gafurova, L., Hakimova, M., Ergasheva, O., & Saidova, M. (2023). Surface displacement detection using object-based image analysis, Tashkent region, Uzbekistan. E3S Web of Conferences, 386, 04010. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202338604010 |
| 8 | 9. Juliev М. Oʻzbekistonning togʻli vа togʻoldi hududlаridа eroziya jаrаyonlаrini modellаshtirishning nаzаriy аsoslаri vа metodikаsi (Toshkent viloyati misolida). Boil. fan dokt. diss. avtoref. Toshkent, 2024. – 62 b |