33

Javdar o‘simligining xalq xo‘jaligidagi ahamiyati, inson uchun foydali hususiyatlari, Respublikamizda javdar
yetishtirish sur’ati qanchalik darajada olib borilishi keltirib o‘tilgan. Bundan tashqari, hozirgi kunda javdar navining respublikamizda
Davlat reestriga kiritilgan Ns Savo, Shalola va Вахшская-116 navlari o‘rganildi. Javdarning agroiqlimiy sharoitlarga
mosligi, hosildorligi va sifatli urug‘ olishdagi muhim omillar ko‘rib chiqilgan. Urug‘larning laboratoriya sharoitidagi
unuvchanligi, baholash usullari va natijalari tahlil qilindi. Tadqiqotda statistik ma’lumotlar, ilg‘or tajriba natijalari asosida
tahlil qilinib, ekinni yetishtirishni yanada samarali tashkil etish bo‘yicha tavsiyalar berilgan.

  • Web Address
  • DOI10.63241/2025342akhv
  • Date of creation in the UzSCI system 24-07-2025
  • Read count 33
  • Date of publication 21-07-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages110-112
Ўзбек

Javdar o‘simligining xalq xo‘jaligidagi ahamiyati, inson uchun foydali hususiyatlari, Respublikamizda javdar
yetishtirish sur’ati qanchalik darajada olib borilishi keltirib o‘tilgan. Bundan tashqari, hozirgi kunda javdar navining respublikamizda
Davlat reestriga kiritilgan Ns Savo, Shalola va Вахшская-116 navlari o‘rganildi. Javdarning agroiqlimiy sharoitlarga
mosligi, hosildorligi va sifatli urug‘ olishdagi muhim omillar ko‘rib chiqilgan. Urug‘larning laboratoriya sharoitidagi
unuvchanligi, baholash usullari va natijalari tahlil qilindi. Tadqiqotda statistik ma’lumotlar, ilg‘or tajriba natijalari asosida
tahlil qilinib, ekinni yetishtirishni yanada samarali tashkil etish bo‘yicha tavsiyalar berilgan.

Русский

Приведены сведения о значении растения ржи в народном хозяйстве, его полезных свойствах для
человека, степени возделывания ржи в нашей республике. Кроме того, в настоящее время изучены сорта ржи Нс Саво,
Шалола и Вахшская-116, включенные в Государственный реестр нашей республики. Рассмотрены важные факторы
приспособления ржи к агроклиматическим условиям, урожайности и получении качественных семян. Проанализированы
всхожесть семян в лабораторных условиях, методы оценки и результаты. В исследовании проанализированы
статистические данные, результаты передового опыта и даны рекомендации по более эффективной организации
возделывания культуры.

English

The importance of the rye plant in the national economy, its beneficial properties for humans, and the extent to
which rye cultivation is being carried out in our Republic are presented. In addition, the rye varieties Ns Savo, Shalola, and
Vakhshskaya-116, currently included in the State Register of the Republic, were studied. Adaptability of rye to agro-climatic
conditions, yield, and important factors for obtaining high-quality seeds were considered. Seed germination under laboratory
conditions, assessment methods, and results were analyzed. In the study, statistical data were analyzed based on the results of
best practices, and recommendations were given for more effective organization of crop cultivation.

№ Author name position Name of organisation
1 Mirzaraximov D.E. talaba Samarqand agroinnovatsiyalar va tadqiqotlar instituti
№ Name of reference
1 1. А.Тагаев. Кузги жавдар ўсимлигининг бўйи, умумий ва маҳсулдор поялари сонига уруғ экиш муддатлари ва меъёр- ларининг таъсири. “AGRO ILM”, 5-son [75], 2021, B. 33-35
2 2. Н.Ёдгоров, Б.Ҳасанов. Кузги жавдар ҳосил элементларига етиштириш агротехник омилларининг таъсири “AGRO ILM” 5-son [75], 2021, B. 25-27.
3 3. Р.Орипов, Н.Халилов. “Ўсимликшунослик”. Ўзбекистон файласуфлари миллий жамияти нашриёти. Тошкент, 2007 йил
4 3. O.Yakubjonov, S.Tursunov, Z.Muqimov. Donchilik. Toshkent, «Yangi asr avlodi». 2009 y
5 4. Maxramova M.Sh., O‘roqov S.X. Kuzgi javdar (secale cereale l.) navlarining cheklangan namlik sharoitida barglaridagi suv saqlash qobiliyati. Oziq-ovqat xavfsizligi: milliy va global muammolar Ilmiy jurnal ISSN (onlayn) 2181-3973
6 5. Ismoilov, V., & Tursunov, S. (2022). JAVDAR NAVLARI HOSIL STRUKTURASINING AYRIM ELEMENTLARIGA EKISH MUDDATLARI VA MINERAL O‘G ‘ITLARNI TA’SIRI. Science and innovation,1(D5), 88-93.
7 6. Xolmurodova, Z. D., & Tuxtamurodov, N. X. (2025). JAVDAR DONIDAN UNI ISHLAB CHIQISHNING SAMARALI TEXNOLOGIYASINI TADBIQ ETISH. Journal of new century innovations, 74(1), 82-86.
8 7. Karimova, G. F. Q. (2023). Javdar, unining inson hayotidagi ahamiyati va uni yetishtirish texnologiyasi. Science and Education, 4(2), 38-41
9 8. Maxramova, M. S., & Oʻroqov, S. X. (2024). KUZGI JAVDAR (SECALE CEREALE L.) AGROTEXNIKASI VA UNING ASOSIY XUSUSIYATLARI.Academic research in educational sciences, (2), 366-369.
10 9. Mаtvаpаyevich, S. G., Аbdullаyevnа, S. G., & Murаdоvnа, B. M. (2024). YANGI VA ISTIQBOLLI KUZGI JAVDAR NAVLARINING XALQ XO’JALIKIDAGI AXAMIYATI. Eurasian Journal of Academic Research, 4(12), 183-186
11 10. Djumaboyevna, J. D. (2022). KUZGI ARPANING BIOLOGIK XUSUSIYATLARI VA XALQ XO’JALIGIDAGI AHAMIYATI. Gospodarka i Innowacje., 24, 500-502
Waiting