8

ақола иқлим ўзгаришининг Сўх ёйилмаси ер ости сувлари сатҳига таъсирини баҳолаш масалаларига бағишланган. Ишда асосий эътибор Сўх ёйилмаси ҳудудидаги ер ости сувлари сатҳининг ҳаво ҳарорати, атмосфера ёғинлар ва дарё оқимидаги ўзгаришларга боғлиқлигини ўрганишга қаратилган. Умумий маълумотлар икки даврга – базавий иқлим давр (БИД, 1960-1991 йй.) ва жорий иқлим давр (ЖИД, 1991-2020 йй.) га ажратилган ҳолда таҳлил қилинган. Шунингдек, ишда ҳаво ҳарорати, атмосфера ёғинлари, дарёлар оқими ва ер ости сувлари сатҳининг фасллар бўйича ўзгаришлари ҳам баҳоланган.  

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 08-08-2025
  • Read count 8
  • Date of publication 04-08-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages59-70
Ўзбек

ақола иқлим ўзгаришининг Сўх ёйилмаси ер ости сувлари сатҳига таъсирини баҳолаш масалаларига бағишланган. Ишда асосий эътибор Сўх ёйилмаси ҳудудидаги ер ости сувлари сатҳининг ҳаво ҳарорати, атмосфера ёғинлар ва дарё оқимидаги ўзгаришларга боғлиқлигини ўрганишга қаратилган. Умумий маълумотлар икки даврга – базавий иқлим давр (БИД, 1960-1991 йй.) ва жорий иқлим давр (ЖИД, 1991-2020 йй.) га ажратилган ҳолда таҳлил қилинган. Шунингдек, ишда ҳаво ҳарорати, атмосфера ёғинлари, дарёлар оқими ва ер ости сувлари сатҳининг фасллар бўйича ўзгаришлари ҳам баҳоланган.  

Русский

Статья посвящена оценке влияния изменения климата на уровень грунтовых вод Сохской аллювиальной равнины. В исследовании основное внимание уделено изучению взаимосвязи между уровнем грунтовых вод в Сохской аллювиальной равнине и изменениями температуры воздуха, атмосферных осадков и речного стока. Общие данные проанализированы с разделением на два периода: базовый климатический период (БКП, 1960-1991 гг.) и текущий климатический период (ТКП, 1991-2020 гг.). Кроме того, в работе оцениваются сезонные изменения температуры воздуха, атмосферных осадков, речного стока и уровня грунтовых вод. 

English

The article is devoted to assessing the impact of climate change on the groundwater level of the Sokh alluvial plain. The study focuses on examining the relationship between groundwater levels in the Sokh alluvial plain and changes in air temperature, atmospheric precipitation, and river discharge. General data have been analyzed by dividing them into two periods: the baseline climate period (BCP, 1960–1991) and the current climate period (CCP, 1991–2020). Additionally, the study evaluates seasonal variations in air temperature, atmospheric precipitation, river discharge, and groundwater levels. 

Author name position Name of organisation
1 SOLIYEV I.R. Научный сотрудник Наманганский государственный университе
Name of reference
1 Арушанов М.Л. Климатический спектр планеты Земля. – Ташкент: НИГМИ, 2010. – 159 с.
2 Камалов Б.А., Хусанова Г. Оценка реакции температуры воздуха в Ферганской долине на глабальное потепление. Сб. науч. трудов / Международной конференции «Инновационные методы и средства исследований в области физики атмосферы, гидрометеорологии, экологии и изменения климата». Ставрополь, 23-28 сентября, 2013 г. – С. 229-233.
3 Камалов Б.А. Парниковый эффект – путъ к глобальному решению проблемы опустынивания / Сб. трудов Международной научной конференции с элементами научной школы «Инновационные методы и средства исследований в области физики атмосферы, гидрометеорологии, экологии и изменения климата». Ставрополь 21-25 сентября, 2015 г. – С. 156-159.
4 Камолов Б.А., Солиев И.Р. Ер ости сувлари сатҳи ўзгаришини статистик таҳлил қилиш усуллари / “Гидрогеология, инженерлик геологияси, геоэкологияларнинг замонавий муаммолари ва уларни ечиш йўллари” халқаро илмий-техник конференция материаллари. – Тошкент, 2015. – Б. 314-317.
5 Камолов Б.А., Солиев И.Р. Глобал иқлим илиши шароитида Фарғона водийсида ёғин миқдоридаги ўзгаришлар // Ўзбекистон география жамияти ахбороти. 49-жилд. – Тошкент, 2017. – Б. 161-164.
6 Камолов Б.А., Солиев Э.А., Солиев И.Р. Фарғона водийси дарёлари суви оқимини иқлим ўзгариши шароитида баҳолаш. – Наманган: Наманган нашриёти, 2017. – 146 б.
7 Ососкова Т.А., Спекторман Т.Ю. Чуб В.Е. Изменение климата. – Ташкент: Узгидромет, 2008. – 154 с.
8 Ососкова Т.А., Ҳикматов Ф.Х., Чуб В.Е. Иқлим ўзгариши. – Ташкент: Узгидромет, 2005. – 54 б.
9 Ҳикматов Ф.Х., Юнусов Ғ.Х. Тоғ дарёлари оқими миқдорини метеорологик омилларга боғлиқ ҳолда баҳолаш масалалари // Ўзбекистон география жамияти ахбороти. 50-жилд. –Тошкент, 2017. – Б. 193-197.
10 Ҳикматов Ф.Х., Турғунов Д.М. Тоғ дарёларида кам сувли йиллар, уларнинг меъёри ва кам сувлиликнинг чуқурлашуви масалалари // ЎзМУ хабарлари. № 3/1-табиий фанлар, Тошкент, 2017. – Б. 330-334.
11 Ҳикматов Ф., Зияев Р.Р., Хайдаров С.А., Саидова Д.А., Ғаниев Ш.Р.. Ўрта Зарафшон ҳавзасида метеорологик катталикларнинг иқлим илиши шароитидаги ўзгаришларини баҳолаш // Гидрометеорология ва атроф-муҳит мониторинги илмий журнали. 1-сон. – Тошкент, 2024. – Б. 38-47.
12 Хакимова З.Ф. Чирчиқ-Оҳангарон ҳавзасида ҳаво ҳарорати ва атмосфера ёғинларининг иқлим илиши шароитидаги ўзгаришларини баҳолаш // Ўзбекистон География жамияти ахбороти. 63-жилд. – Тошкент, 2023. – Б. 76-81.
13 Petrov Y.V., Egamberdiyev H.T., Alautdinov M., Xolmatjanov B.M. Iqlimshunoslik. – Toshkent: Noshir, 2010. – 168 b.
14 Петров Ю.В., Эгамбердиев Х.Т., Холматжанов Б.М. Метеорология и климатология. – Ташкент: НУУз, 2005. – 333 с.
15 Чуб В.Е. Изменение климата и его влияние на гидрометеорологические процессы, агроклиматические и водные ресурсы Республики Узбекистан. – Ташкент: «Ворис нашриёт» МЧЖ, 2007. – 133 с.
Waiting