Annotatsiya: Kirish. Ushbu maqolada parabolasilindrik konsentrator qabul qiluvchi tizimining radiatsiyaviy va energiya xususiyatlarini aniqlash imkonini beradigan matematik modeli ishlangan.
Usul va materiallar. Tadqiqot ishida Monte-Karlo usullaridan foydalanib aks ettiruvchi yuzaning nuqsonlarini hisobga olgan holda radiatsion issiqlik uzatishni modellashtirishga qaratilgan. Bu yuqori haroratli quyosh elektr stansiyalari uchun ko‘zgu konsentratsiyali tizimlar va qabul qiluvchilarni loyihalashda ayniqsa muhim ahamiyat kasb etadi.
Yuqori quvvatli quyosh energetik qurilmalarini [1, 2, 3, 4] ishlatish tajribasi shuni ko‘rsatadiki, yuqori quvvatli tizimlarni yaratish uchun yuqori potentsial quyosh energiyasi konsentratorlaridan foydalangan holda yuqori haroratli quyosh energetik qurilmalardan foydalanish eng samarali hisoblanadi. Parabolik, sharsimon, parabola-silindrik yoki oyna konsentratsiyali tizimlar, ish joyida quyosh energiyasining zichligini sezilarli darajada oshirish imkonini beradi.
Natijalar. Yuqori haroratli quyosh energetik qurilmalarining konsentrator-qabul qiluvchi tizimining matematik modeli ishlab chiqilgan.
Xulosa: Yuqori haroratli quyosh energetik qurilmalarining konsentrator-qabul qiluvchi tizimining matematik modelini ishlab chiqish:
- tizimning asosiy energetik xususiyatlarini hisoblash, shuningdek matematik modellashtirish va bashorat qilish imkonini beradi.
- ko‘zgu ko‘rsatkichi uchun olingan natijalar [11] da keltirilgan eksperimental qiymatlari, issiqlik oqimining zichligi va konsentrator-qabul qiluvchi tizimining FIK taqsimoti bo‘yicha – qurilmaning aniqlik o‘lchovi usuli (Gauss usuli) yordamida olingan natijalar bilan yaxshi mos keladi. [3].
Annotatsiya: Kirish. Ushbu maqolada parabolasilindrik konsentrator qabul qiluvchi tizimining radiatsiyaviy va energiya xususiyatlarini aniqlash imkonini beradigan matematik modeli ishlangan.
Usul va materiallar. Tadqiqot ishida Monte-Karlo usullaridan foydalanib aks ettiruvchi yuzaning nuqsonlarini hisobga olgan holda radiatsion issiqlik uzatishni modellashtirishga qaratilgan. Bu yuqori haroratli quyosh elektr stansiyalari uchun ko‘zgu konsentratsiyali tizimlar va qabul qiluvchilarni loyihalashda ayniqsa muhim ahamiyat kasb etadi.
Yuqori quvvatli quyosh energetik qurilmalarini [1, 2, 3, 4] ishlatish tajribasi shuni ko‘rsatadiki, yuqori quvvatli tizimlarni yaratish uchun yuqori potentsial quyosh energiyasi konsentratorlaridan foydalangan holda yuqori haroratli quyosh energetik qurilmalardan foydalanish eng samarali hisoblanadi. Parabolik, sharsimon, parabola-silindrik yoki oyna konsentratsiyali tizimlar, ish joyida quyosh energiyasining zichligini sezilarli darajada oshirish imkonini beradi.
Natijalar. Yuqori haroratli quyosh energetik qurilmalarining konsentrator-qabul qiluvchi tizimining matematik modeli ishlab chiqilgan.
Xulosa: Yuqori haroratli quyosh energetik qurilmalarining konsentrator-qabul qiluvchi tizimining matematik modelini ishlab chiqish:
- tizimning asosiy energetik xususiyatlarini hisoblash, shuningdek matematik modellashtirish va bashorat qilish imkonini beradi.
- ko‘zgu ko‘rsatkichi uchun olingan natijalar [11] da keltirilgan eksperimental qiymatlari, issiqlik oqimining zichligi va konsentrator-qabul qiluvchi tizimining FIK taqsimoti bo‘yicha – qurilmaning aniqlik o‘lchovi usuli (Gauss usuli) yordamida olingan natijalar bilan yaxshi mos keladi. [3].
Аннотация. Введение. В данной статье разработана математическая модель, позволяющая определить радиационные и энергетические характеристики системы приёмника параболоцилиндрического концентратора.
Методы и материалы. В ходе исследования с использованием метода Монте-Карло выполнено моделирование радиационного теплообмена с учетом дефектов отражающей поверхности. Это имеет особое значение при проектировании зеркально-концентрирующих систем и приёмников для высокотемпературных солнечных электростанций. Опыт эксплуатации высокомощных солнечных энергетических установок [1, 2, 3, 4] показывает, что для создания мощных систем наиболее эффективно использовать высокотемпературные солнечные энергетические установки на основе концентраторов солнечной энергии с высоким потенциалом. Параболические, сферические, параболоцилиндрические или зеркальные концентрирующие системы позволяют значительно повысить плотность солнечного излучения в рабочей зоне.
Результаты. Разработана математическая модель системы концентратор–приёмник для высокотемпературных солнечных энергетических установок.
Выводы. Разработка математической модели системы концентратор–приёмник для высокотемпературных солнечных энергетических установок позволяет:
- рассчитывать основные энергетические характеристики системы, а также выполнять математическое моделирование и прогнозирование;
- полученные значения коэффициента отражения зеркала хорошо согласуются с экспериментальными данными, приведёнными в работе [11], а также с результатами, полученными методом оценки точности распределения плотности теплового потока и КПД системы концентратор–приёмник с использованием метода Гаусса [3].
Abstract: Introduction. This paper presents a mathematical model that enables the determination of radiative and energy characteristics of a parabolic cylindrical concentrator-receiver system.
Methods and Materials. The study utilizes the Monte Carlo method to model radiative heat transfer, taking into account surface defects of the reflector. This approach is particularly important for the design of mirror-concentrated systems and receivers for high-temperature solar power plants.
Experience with high-power solar energy systems [1, 2, 3, 4] shows that the most effective way to build powerful systems is to use high-temperature solar energy devices based on high-potential solar energy concentrators. Parabolic, spherical, parabolic-cylindrical, or mirror-concentrating systems allow for a significant increase in solar radiation density at the working surface.
Results. A mathematical model of the concentrator–receiver system for high-temperature solar energy systems has been developed.
Conclusion. The development of a mathematical model for a concentrator–receiver system in high-temperature solar energy installations:
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | Ergashev .H. | t.f.f.d., dotsent | Qarshi davlat texnika universiteti |
| 2 | Fayziyev T.A. | t.f.n., prof. | Qarshi davlat texnika universiteti |
| 3 | Sherqulov B.G. | mustaqil izlanuvchi | Qarshi davlat texnika universiteti |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | [1]. Energiya texnologiyasi istiqbollari. - Parij: Xalqaro energiya agentligi, 2010. - 20 p. |
| 2 | [2]. Leonov V. _ V. Quyosh energiyasini konsentrator-qabul qiluvchi tizimida radiatsiya orqali issiqlik almashinuvi jarayonini modellashtirish // Texnologiyadagi issiqlik jarayonlari. Fan va texnologiya. – 2009. – T. 1, No 8. – C . 340–342. |
| 3 | [3]. Skrebushevsky B.S. Quyosh energiyasini o‘zgartiradigan kosmik elektr stantsiyalari . – M.: Mashinostroenie, 1992. – 224 b. |
| 4 | [4]. Santrifüj ramkasiz katta o‘lchamli kosmik tuzilmalar. /G.G. Raykunov , V.A. Komkov, V.M. Melnikov va boshqalar - M.: Fizmatlit . 2009.– 448 b. |
| 5 | [5]. Zohidov R.A., Umarov G.A., Vayner A.A. Quyosh-texnik kontsentratsion tizimlarning nazariyasi va hisobi. – Toshkent: Fan, 1977. – 144 b . |
| 6 | [6]. Zakhidov R.A. Quyosh kontsentratsiyasi tizimlarining texnologiyasi va sinovi. – Toshkent: Fan, 1978. – 184 b . |
| 7 | [7]. Favorskiy O.N. Kosmik elektr harakat tizimlari nazariyasi asoslari . – M.: Yuqori . maktab , 1970. – 488 b . |
| 8 | [8]. Mahan JR Radiatsion issiqlik uzatish: statistik yondashuv. - Nyu-York: Wiley & Sons, 2002. - 500 p. |
| 9 | [9]. Siegel R., Howel l JR Termal nurlanish issiqlik uzatish. - Nyu-York: Taylor & Frensis, 2002. - 857 p. |
| 10 | [10]. Zenkevich O. Texnologiyada chekli elementlar usuli: Tarjima. ingliz tilidan – M.: Mir, 1975. –538 b . |
| 11 | [11]. Sperrou E. M., Sess R. D. Radiatsiya orqali issiqlik uzatish: Tarjima. ingliz tilidan – L.: Energetika, 1977. – 294 b. |