Annotatsiya. Kirish. Maqolada nasos qurilmalarini quyosh energiyasidan ta’minlashning samaradorligi masalalari muhokama qilingan.
Usul va materiallar. Iqtisodiy ko‘rsatkichlarni aniqlashda zamonaviy dinamik usullaridan, jumladan qurilmalarning xizmat muddati davomidagi qiymati – LCC, sof joriy (keltirilgan) qiymat – NPV, ishlab chiqarilgan energiyaning meyorlashtirilgan (keltirilgan) qiymati – LCOE va xarajatlarni qoplash muddati – PP kabi hisoblash usullaridan foydalanilgan. Fotoelektrik nasos qurilmasining iqtisodiy ko‘rsatkichlarni aniqlashda taqqoslash uchun bir xil quvvatdagi issiqlik elektr stansiyasi qabul qilingan.
Natijalar. Hisoblar natijalari fotoelektrik nasos qurilmasining iqtisodiy samaradorligi ko‘rsatkichlari issiqlik elektr stansiyasi energiyasidan foydalanishga nisbatan ancha yuqori ekanligi aniqlangan.
Xulosa. Olib borilgan tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, sug‘orish tizimlarida qo‘llaniladigan quvvati 100 kVt bo‘lgan fotoelektrik va nasos qurilmasining iqtisodiy samaradorligini hisoblash natijalari nasos qurilmalarini markazlashgan energotizim orqali energiya bilan ta’minlashga nisbatan ekin maydonlariga quyosh energiyasidan foydalanib suv yetkazib berish 2 barobar iqtisodiy samara berishi, kapital xarajatlar 4 yilda qoplanishi mumkinligi aniqlan ko‘rsatdi.
Annotatsiya. Kirish. Maqolada nasos qurilmalarini quyosh energiyasidan ta’minlashning samaradorligi masalalari muhokama qilingan.
Usul va materiallar. Iqtisodiy ko‘rsatkichlarni aniqlashda zamonaviy dinamik usullaridan, jumladan qurilmalarning xizmat muddati davomidagi qiymati – LCC, sof joriy (keltirilgan) qiymat – NPV, ishlab chiqarilgan energiyaning meyorlashtirilgan (keltirilgan) qiymati – LCOE va xarajatlarni qoplash muddati – PP kabi hisoblash usullaridan foydalanilgan. Fotoelektrik nasos qurilmasining iqtisodiy ko‘rsatkichlarni aniqlashda taqqoslash uchun bir xil quvvatdagi issiqlik elektr stansiyasi qabul qilingan.
Natijalar. Hisoblar natijalari fotoelektrik nasos qurilmasining iqtisodiy samaradorligi ko‘rsatkichlari issiqlik elektr stansiyasi energiyasidan foydalanishga nisbatan ancha yuqori ekanligi aniqlangan.
Xulosa. Olib borilgan tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, sug‘orish tizimlarida qo‘llaniladigan quvvati 100 kVt bo‘lgan fotoelektrik va nasos qurilmasining iqtisodiy samaradorligini hisoblash natijalari nasos qurilmalarini markazlashgan energotizim orqali energiya bilan ta’minlashga nisbatan ekin maydonlariga quyosh energiyasidan foydalanib suv yetkazib berish 2 barobar iqtisodiy samara berishi, kapital xarajatlar 4 yilda qoplanishi mumkinligi aniqlan ko‘rsatdi.
Аннотация. Введение. В статье обсуждаются вопросы эффективности использования солнечной энергии для привода насосных установок.
Методы и материалы. При определении экономических показателей использованы современные динамические методы, такие как, расчет стоимости установок с учетом срока службы – LCC, чистой приведенной (приведенной) стоимости – NPV, нормированной (приведенной) стоимости произведенной энергии – LCOE и срока окупаемости затрат – PP. В расчетах экономических показателей фотоэлектрических насосных установок для сравнения принята замещаемая мощность тепловой электрической станции.
Результаты. Результаты расчетов показали, что экономическая эффективность фотоэлектрических насосных установок значительно выше, чем показателей при использовании мощности тепловой электрической станции.
Выводы. Проведенные исследования показали, что расчеты экономической эффективности фотоэлектрической насосной установки мощностью 100 кВт, применяемой в оросительных системах, свидетельствуют о том, что подача воды на посевные площади с использованием солнечной энергии в 2 раза экономически выгоднее по сравнению с обеспечением насосных установок энергией от централизованной энергосистемы. Установлено, что капитальные затраты могут окупиться в течение 4 лет.
Abstract. Introduction. The article discusses the issues of efficiency of solar energy use for driving pumping units.
Methods and materials. In determining the economic indicators, modern dynamic methods were used, life cycle costing calculation of plants - LCC, net present value - NPV, levelized cost of energy - LCOE and the payback period of costs - PP. In calculating the economic indicators of photovoltaic pumping units, the replaced capacity of a thermal power plant was adopted for comparison.
Results. The results of the calculations showed that the economic efficiency of photovoltaic pumping units is significantly higher than the indicators when using the capacity of a thermal power plant.
Conclusion. The conducted research has shown that the calculation of the economic efficiency of a 100 kW photovoltaic and pumping system used in irrigation systems indicates that supplying water to agricultural fields using solar energy is twice as economically beneficial compared to powering the pumping units through a centralized energy system. It was determined that the capital investment can be recovered within four years.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | Urishev B.. | t.f.d., prof. | Qarshi davlat texnika universiteti |
2 | Umirov A.. | t.f.f.d., dots. | Qarshi davlat texnika universiteti |
3 | Urishova D.. | doktorant | Qarshi davlat texnika universiteti |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | [1] Chandel S.S., Nagaraju Naik M., Rahul Chandel. Review of solar photovoltaic water pumping system technology for irrigation and community drinking water supplies. Renewable and Sustainable Energy Reviews 49 (2015) 1084–1099. http://dx.doi.org/10.1016/j.rser.2015.04.083 |
2 | [2] Pullenkav Thomas. Solar water pumping for irrigation: opportunities in Bihar, Deutche Gesellschaft fur Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH, Indo-German Energy Programme. 〈www.igenre.in〉. 〉; 2013. |
3 | [3] Enas Shouman, Mervat Badr. Economics analysis of diesel and solar water pumping with case study water pumping for irrigation in Egypt. International Journal of Applied Engineering Research ISSN 0973-4562 Volume 11, Number 2 (2016) pp 950-954. |
4 | [4] Narale P.D., Rathore N.S. and Lad M.M. Techno economic assessment of solar photovoltaic water pumping system. I nternational Journal of Agricultural Engineering. Indian Institute of Technology, New Delhi. Volume 7. Issue 1.April, 2014. pp 1-6. |
5 | [5] Misrak Girma 1, Abebayehu Assefa and Marta Molinas. Feasibility study of a solar photovoltaic water pumping system for rural Ethiopia. Environmental Science. Volume 2, Issue 3, 697-717. DOI: 10.3934/environsci. 2015 3.697 |
6 | [6] Gobind Pillaia, Husain Ali Yaqoob Naser. Techno-Economic Potential of Largescale Photovoltaics in Bahrain. https://core.ac.uk/download/pdf/ 322330335.pdf |
7 | [7] Торговая площадка “Контрол”. г. Ташкент. Солнечный панель Jinko 560W JKM560N-72HL4-V. https://kontrol.uz/ru/ product/detail/solnechnyi-panel-jinko-560w |
8 | [8] Tорговая площадка “Контрол”. г. Ташкент. Huawei SUN2000-100KTL-M1 AFCI 3ph инвертор 100 кВт. https://kontrol.uz/ru/product/detail/ huawei-sun2000-100ktl-m1-afci-3ph-invertor-100-kvt |
9 | [9] Avezova N.R., Matchanov N.A., Rakhimov E.Yu., Khakimov M.A., Dalmuradova N.N., Dekhkonova M.K. Assessment of solar energy potential of Kashkadarya region. Alternative Energy and Ecology (ISJAEE). 2022;(01):18-31. (In Russ.) https://doi.org/10.15518/isjaee.2022.01.018-031 |
10 | [10] Рахимов Э.Ю. Ўзбекистоннинг гелиоэнергетик ресурсларини баҳолаш учун маълумотлар базасини шакллантириш ва верификациялаш.: Техн. фан. бўйича PhD диссерт. – Фарғона: Фарғ. политех. инст., 2021. – 116 бет. |
11 | [11] Renewable power generation costs in 2023 https://www.irena.org/-/media/Files/IRENA/Agency/Publication/2024/Sep/IRENA_Renewable_power_generation_costs_in_2023.pdf |
12 | [12] Первый открытый тендер на строительство ФЭС выиграла компания из ОАЭ. Агентство финанасовых новостей. https://dividends.nuz.uz/2019/10/04/pobeditelem -tendera-na-stroitelstvo-fjes-stala-kompanija-iz-oaje/ |
13 | [13] Construction cost data for electric generators installed in 2020. U.S. Energy Information Administration. Release Date: August 23, 2022. https://www.eia.gov/electricity/generatorcosts/ |
14 | [14] O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 17 iyundagi 5742-sonli “Qishloq xo‘jaligida yer va suv resurslaridan samarali foydalanish chora-tadbirlari to‘g‘risida” Qarori. https://lex.uz/docs/4378524 |
15 | [15] Чернов С.С., Бельчикова Е.С. Проблемы определения ставки дисконтирования в процессе экономического обоснования эффективности энергопроектов. |
16 | [16] O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki. Yillik, yil boshidan va oylik inflyatsiya. https://cbu.uz/oz/monetary-policy/annual-inflation/indicators/ |
17 | [17] Сидоренко Г.И., Кудряшева И.Г., Пименов В.И. Экономика установок нетрадиционных и возобновляемых источников энергии. Технико- экономический анализ: Учеб. пособие / Под общ. ред. В.В. Елистратова и Г.И. Сидоренко. — СПб.: Изд-во Политехи, ун-та, 2008. - 248 с. |