Yurtimizda ishlab chiqarilayotgan yuqori eksport koʻrsatkichiga ega toʻqimachilik mahsulotlari ichida aralash tarkibli matolar alohida oʻrin tutadi. Aralash tarkibli toʻqimalar ishlab chiqarish, ularning fizik-mexanik xossalarini tadqiq qilish va sifat koʻrsatkichlarini baholash borasida ilmiy tadqiqot ishlari olib borildi. Bunda tabiiy tolali iplar toʻqimaning gigiyenik xossalarini ta’minlasa, sintetik tolali iplar esa ekspluatatsion xossalarini oshirishga xizmat qiladi. Aralash tarkibli plashbop toʻqimalar ishlab chiqarishda ikki qatlamli murakkab toʻqimalar oʻrilishining oʻziga xos xususiyatlaridan foydalangan holda, matoning oʻng va teskari sirtini turli rang va xossali qilib ishlab chiqarish maqsadida ularni loyihalash bilan bogʻliq nazariy tadqiqotlar o‘tkazildi. Mazkur tadqiqotlar doirasida sinov namunalari uchun tanda va arqoq iplari tarkibi tanlab olindi. Jumladan, aralash tarkibli matolarni loyihalashda toʻqima tandasi uchun chiziqli zichligi 29,4 texli paxta iplaridan, arqogʻi uchun esa 1 : 1 nisbatda 29,4 × 2 tex paxta ipi va 40 texli nitron iplaridan foydalanildi. Loyihalanayotgan aralash tarkibli plashbop matoning tanda va arqoq iplari chiziqli zichliklari oʻzgartirilmagan holda, amaldagi boshqa plashbop toʻqima koʻrsatkichlari asosida loyihalanayotgan aralash tarkibli plashbop matoning tanda va arqoq boʻyicha zichliklari nazariy tadqiq qilindi. Amaldagi plashbop toʻqimalarni taxtlash koʻrsatkichlari asosida loyihalangan turli toʻqimalarning umumiy toʻldirish foizlari hisoblab chiqildi hamda sinov namunalari sifatida ishlab chiqarish maqsadga muvofiq deb topildi.
Yurtimizda ishlab chiqarilayotgan yuqori eksport koʻrsatkichiga ega toʻqimachilik mahsulotlari ichida aralash tarkibli matolar alohida oʻrin tutadi. Aralash tarkibli toʻqimalar ishlab chiqarish, ularning fizik-mexanik xossalarini tadqiq qilish va sifat koʻrsatkichlarini baholash borasida ilmiy tadqiqot ishlari olib borildi. Bunda tabiiy tolali iplar toʻqimaning gigiyenik xossalarini ta’minlasa, sintetik tolali iplar esa ekspluatatsion xossalarini oshirishga xizmat qiladi. Aralash tarkibli plashbop toʻqimalar ishlab chiqarishda ikki qatlamli murakkab toʻqimalar oʻrilishining oʻziga xos xususiyatlaridan foydalangan holda, matoning oʻng va teskari sirtini turli rang va xossali qilib ishlab chiqarish maqsadida ularni loyihalash bilan bogʻliq nazariy tadqiqotlar o‘tkazildi. Mazkur tadqiqotlar doirasida sinov namunalari uchun tanda va arqoq iplari tarkibi tanlab olindi. Jumladan, aralash tarkibli matolarni loyihalashda toʻqima tandasi uchun chiziqli zichligi 29,4 texli paxta iplaridan, arqogʻi uchun esa 1 : 1 nisbatda 29,4 × 2 tex paxta ipi va 40 texli nitron iplaridan foydalanildi. Loyihalanayotgan aralash tarkibli plashbop matoning tanda va arqoq iplari chiziqli zichliklari oʻzgartirilmagan holda, amaldagi boshqa plashbop toʻqima koʻrsatkichlari asosida loyihalanayotgan aralash tarkibli plashbop matoning tanda va arqoq boʻyicha zichliklari nazariy tadqiq qilindi. Amaldagi plashbop toʻqimalarni taxtlash koʻrsatkichlari asosida loyihalangan turli toʻqimalarning umumiy toʻldirish foizlari hisoblab chiqildi hamda sinov namunalari sifatida ishlab chiqarish maqsadga muvofiq deb topildi.
Среди текстильной продукции, производимой в нашей стране и обладающей высоким экспортным потенциалом, особое место занимают смесовые ткани. В рамках исследования рассматривались процессы производства смесовых тканей, их физико-механические свойства и показатели качества. Натуральные волокна в составе тканей обеспечивают гигиенические свойства, тогда как синтетические волокна способствуют повышению эксплуатационных характеристик. При производстве смесовых плащевых тканей проводились теоретические
исследования, направленные на проектирование тканей с различными лицевыми и изнаночными поверхностями, используя особенности
переплетений двухслойных сложных тканей. Для опытных образцов были отобраны составы основы и утка: для основы использовались хлопковые нити линейной плотности 29,4 текс, для утка — смесь 29,4 × 2 текс хлопковой нити и 40 текс нитроновой нити в соотношении 1 : 1. На основе показателей действующих плащевых тканей были теоретически исследованы плотности проектируемой ткани по основе и утку при неизменной линейной плотности нитей. Также были рассчитаны показатели общего наполнения различных тканей, разработанных на основе действующих показателей, и установлена целесообразность их опытного производства.
Blended fabrics occupy a special place among textile products manufactured in our country, which have a high export index. Scientific research was conducted on the production of fabrics of mixed composition, the study of their physical and mechanical properties, and the assessment of quality indicators. Yarns made of natural fibers provide hygienic properties to the fabric, and yarns made of synthetic fibers improve its performance properties. Theoretical studies were conducted on the design of raincoat fabrics of mixed composition using the unique features of two-layer complex weaves, with different colors and properties on the front and back sides, and the composition of the warp and weft threads for the samples was selected. When designing blended fabrics, cotton yarns with a linear density of 29.4 tex were used on the warp, and cotton threads (29.4x2 tex) and nitron threads (40 tex) were used in the weft yarns in a ratio of 1:1. The thickness of the warp and weft threads in the new mixed-composition raincoat fabric was studied based on the characteristics of other raincoat fabrics, while keeping the thickness of the warp and weft threads the same as in the new fabric. The possibility of manufacturing prototypes taking into account the total percentage of filling of various fabrics developed on the basis of existing raincoat fabrics was substantiated.
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | Doniyorova M.A. | texnika fanlari nomzodi, “To‘qimachilik mahsulotlari texnologiyasi” kafedrasi dotsenti | Jizzax Politexnika instituti |
| 2 | Shumkarova S.P. | “Tabiiy tola va matoga ishlov berish” kafedrasi dotsenti | Jizzax Politexnika instituti |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | Ali, M., Mian, J., & et al. (2001). Physico-mechanical properties of fabrics prepared from blends of sulphonated jute fibre with natural and synthetic fibres. Indian Journal of Fibre and Textile Research, 26, 414–417. |
| 2 | Chen, C. X. (2016). Development of multifunctional anti-aging military raincoat fabric by using fitting technique. MATEC Web of Conferences, 63. https://resource.download.wjec. co.uk/vtc/2020-21/el20-21_8-38/batch_1/wjec_ko_gcse_blended_and_mixed_fabrics.pdf |
| 3 | Doniyorov, B., Shamiyev, D., & et al. (2024). Design of environmental striped fabrics based on the assortment of possibilities of weaving machines. E3S Web of Conferences, 538, 04001. https://doi.org/10.1051/e3sconf/20245380401 |
| 4 | Doniyorova, M. A. (2025). Toʻqima tuzilishi va loyihalash [Textile Structure and Design]. Tashkent: Lesson Press. |
| 5 | Doniyorova, M., & Yuldasheva, M. (2023). Toʻqima tuzilishi va loyihalash [Textile Structure and Design]. Tashkent: Lesson Press. |
| 6 | Doniyorova, M., Rajapova, U., & Yo‘ldasheva, M. (2023). Study of the structure and filling parameters of Uzbek national fabrics. In International Conference PTLICISWS-2023. NIEI. |
| 7 | Hamrayeva, S., & et al. (2024). Uzbekistan Patent No. SAP 2662. |
| 8 | Kamolov, Sh. (2022). Oʻzbekistonda milliy brend toʻqimalar ishlab chiqarish. In Ishlab chiqarishning texnik, muhandislik va texnologik muammolari innovatsion yechimlari, International Scientific-Technical Conference. Jizzakh. |
| 9 | Khamraeva, S., Shumkarova, Sh., & Rajapova, U. (2024). Research of water resistance of coat fabric. Universum: Technical Sciences, 1, 40–44. |
| 10 | Kyosev, Y., & Boussu, F. (2022). Advanced Weaving Technology. Springer Nature Switzerland AG. |
| 11 | Martinova, M. M. (1999). Stroeniye i proektirovaniye tkaney [Structure and Design of Fabrics]. Moscow: MGTU. |
| 12 | Rajapova, U., Doniyorova, M., & Yo‘ldasheva, M. (2023). Ipak-paxta aralash to‘qimalarini taxtlash ko‘rsatkichlarini tadqiq qilish (Adras gazlamasi misolida) [Investigation of alignment indicators of silk-cotton mixed fabrics (on the example of adras fabric)]. Ilm-fan va innovatsion rivojlanish [Science and Innovative Development], 73–80. |
| 13 | Rajapova, U., Isakova, G., & Faxriddinova, X. (2024). Analysis of the mixed woven fabrics assortment. European Journal of Innovation in Nonformal Education, 4(7), 26–29. |
| 14 | Ramic, D., & Belma, G. (2020). Creative consideration of rainwear. In 13th International Scientific-Professional Symposium Textile Science and Economy (pp. 146–154). Zagreb, Croatia. |
| 15 | Rasulov, H., & Raximxodjaev, S. (2013). Issledovaniya natyajeniya utka na stankax STB [Research on weft tension on STB machines]. In Textiles, clothing, footwear, and personal protective equipment in the 21st century, Proceedings of the IV International Scientific- Practical Conference (pp. 54–56). Shahti: FGBOU VPO «YuRGUES». |
| 16 | Wang, C., & Li, Z. (2009). Analysis of factors affecting performances of waterproof moisture permeable laminated fabric. Shanghai Textile Science and Technology, 37(7), 52–54. |
| 17 | WJEC. (n.d.). Blended and mixed fabrics. https://resource.download.wjec.co.uk/ vtc/2020-21/el20-21_8-38/batch_1/wjec_ko_gcse_blended_and_mixed_fabrics.pdf |
| 18 | Yusupova, N., Nazarova, D., & et al. (2018). Evaluation of the structure of the costume fabric over its surface. International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology, India. |