40

Maqolada plastik mahsulotlar bilan ifloslanishning kelib chiqishi, suv ekotizimlarida mikroplastmassalarning
keng tarqalishi va ularning plastmassa tarkibidagi fiziologik faol qo‘shimchalar bilan kelib chiqadigan o ‘zaro ta’sirlari yuzasidan
adabiyot manbalari tahlil qilingan. Ular bilan bog‘liq bo‘lgan doimiy ifloslantiruvchi moddalar qolaversa, ularning
oziq-ovqat zanjirlarida bioakkumulyatsiya orqali atrof-muhit hamda inson salomatligi uchun potentsial xavfi ko‘rsatkichlari
ochib berilgan. Plastik materiallarning parchalanish jarayoni mikroplastiklar va ularning oziq-ovqat zanjiriga ta’siri bilan
bog‘liq ishlar olimlar tomonidan ilmiy izlanishlar olib borilganligi asoslangan.

  • Web Address
  • DOI10.63241/2025487akhv
  • Date of creation in the UzSCI system 07-10-2025
  • Read count 40
  • Date of publication 26-09-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages262-264
Ўзбек

Maqolada plastik mahsulotlar bilan ifloslanishning kelib chiqishi, suv ekotizimlarida mikroplastmassalarning
keng tarqalishi va ularning plastmassa tarkibidagi fiziologik faol qo‘shimchalar bilan kelib chiqadigan o ‘zaro ta’sirlari yuzasidan
adabiyot manbalari tahlil qilingan. Ular bilan bog‘liq bo‘lgan doimiy ifloslantiruvchi moddalar qolaversa, ularning
oziq-ovqat zanjirlarida bioakkumulyatsiya orqali atrof-muhit hamda inson salomatligi uchun potentsial xavfi ko‘rsatkichlari
ochib berilgan. Plastik materiallarning parchalanish jarayoni mikroplastiklar va ularning oziq-ovqat zanjiriga ta’siri bilan
bog‘liq ishlar olimlar tomonidan ilmiy izlanishlar olib borilganligi asoslangan.

Русский

Эта научная работа проливает свет на источники пластикового загрязнения, распространенность
микропластика в водных экосистемах и потенциальные риски для окружающей среды и здоровья человека, связанные
с физиологически активными добавками в пластике, стойкими загрязнителями, которые на них задерживаются,
и биоаккумуляцией в пищевой цепи. В ней также рассматриваются научные исследования, посвященные процессу
деградации пластиковых материалов, образованию микропластика и его влиянию на пищевую цепь.

English

This scientific work sheds light on the sources of plastic pollution, the prevalence of microplastics in aquatic
ecosystems, and the potential risks to the environment and human health through physiologically active additives in plastics,
persistent pollutants that adhere to them, and bioaccumulation in the food chain. It also reviews scientific studies on the degradation
process of plastic materials, the formation of microplastics, and their impact on the food chain.

Name of reference
1 1.Akyildiz, S. H., Fiore, S., Bruno, M., Sezgin, H., Yalcin-Enis, I., Yalcin, B., & Bellopede, R. (2024). Release of micro plastic fibers from synthetic textiles during household washing. Environmental Pollution, 357, Article 124455. https:// doi. org/ 10. 1016/j. envpol. 2024. 124455
2 2.Barnes, D. K. A., Galgani, F., Thompson, R. C., & Barlaz, M. (2009). Accumulation and fragmentation of plastic debris in global environments. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sci ences,364(1526), 1985–1998. https:// doi. org/ 10. 1098/ rstb. 2008. 0205
3 3.Bian, W., Sun, R., Li, Y., Lü, S., Yang, D., Li, H., Zeng, Y., & Liu, M. (2024). Distribution and ecological risks of microplastics in a tropical tourism island area in Hainan, China. Journal of Oceanology and Limnology. https:// doi. org/ 10. 1007/ s00343- 024- 4027-7
4 4.Cózar, A., Echevarría, F., González-Gordillo, J. I., Irigoien, X., Ubeda, B., Hernández-León, S., Palma, A. T., Navarro, S., García-de-Lomas, J., Ruiz, A., Fernández-de-Puelles, M. L., & Duarte, C. M. (2014). Plastic debris in the open ocean. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 111(28), 10239–10244. https:// doi. org/ 10. 1073/ pnas. 13147 05111 5.Davranov, O. A. (2016). Uzbekistan’s textile industry eco nomic potential increasing based on forming of cotton textile cluster. International Journal of Contemporary Applied Sciences, 3(6), 69–77. https:// www. ijcas. net
5 5.Díaz-Mendoza, C., Mouthon-Bello, J., Pérez-Herrera, N. L., & Escobar-Díaz, S. M. (2020). Plastics and microplas tics, effects on marine coastal areas: A review. Envi ronmental Science and Pollution Research Interna tional,27(32), 39913–39922. https:// doi. org/ 10. 1007/ s11356- 020- 10394-y6.United Nations Environment Programme (UNEP), “Singleuse Plastics: A Roadmap for Sustainability”, 2021
6 6.World Bank, “Plastic Waste Discharges in Central Asia”, 2022
7 7.Plastics Europe Association, “Plastics – the Facts 2023” hisobotlari
8 8.T. Qodirov. “Ekotizim va chiqindilarni boshqarish”, Samarqand, 2020.
9 9.Statistika agentligining chiqindilar bo‘yicha yillik hisobotlari – [www.stat.uz](http://www.stat.uz
Waiting