Ushbu maqolada milliy xususiyatlarning tarjimada qanday ifodalanishi va ingliz tilidan o‘zbek tiliga bevosita tarjimalar orqali milliy madaniyatning aks etishi muhim mavzu sifatida yoritiladi. “Nasriy tarjimaning milliy-madaniy xususiyatlari (XX asr oxiri – XXI asr boshlarida ingliz tilidan bevosita tarjimalar misolida)” nomli maqola nasriy tarjimadagi milliy va madaniy elementlarni o‘rganishga bag‘ishlangan. Unda XX asr oxiri va XXI asr boshlarida ingliz tilidagi asarlarni o‘zbek tiliga tarjima qilish jarayonida madaniy farqlar, an’analar, me’yorlar va milliy qadriyatlarning qanday ta’sir ko‘rsatgani tahlil qilinadi. Tarjima jarayonida madaniy o‘ziga xosliklar va tilga xos bo‘lgan xususiyatlar qanday saqlanib qolishi, shuningdek, tarjimonning ushbu jihatlarga qanchalik e’tibor bergani masalalari muhokama qilinadi. Maqolada nasriy tarjimaga oid tilshunoslik, madaniyatshunoslik va tarjimonlik faoliyatiga xos xususiyatlarni aks ettiruvchi misollar keltiriladi.
Ushbu maqolada milliy xususiyatlarning tarjimada qanday ifodalanishi va ingliz tilidan o‘zbek tiliga bevosita tarjimalar orqali milliy madaniyatning aks etishi muhim mavzu sifatida yoritiladi. “Nasriy tarjimaning milliy-madaniy xususiyatlari (XX asr oxiri – XXI asr boshlarida ingliz tilidan bevosita tarjimalar misolida)” nomli maqola nasriy tarjimadagi milliy va madaniy elementlarni o‘rganishga bag‘ishlangan. Unda XX asr oxiri va XXI asr boshlarida ingliz tilidagi asarlarni o‘zbek tiliga tarjima qilish jarayonida madaniy farqlar, an’analar, me’yorlar va milliy qadriyatlarning qanday ta’sir ko‘rsatgani tahlil qilinadi. Tarjima jarayonida madaniy o‘ziga xosliklar va tilga xos bo‘lgan xususiyatlar qanday saqlanib qolishi, shuningdek, tarjimonning ushbu jihatlarga qanchalik e’tibor bergani masalalari muhokama qilinadi. Maqolada nasriy tarjimaga oid tilshunoslik, madaniyatshunoslik va tarjimonlik faoliyatiga xos xususiyatlarni aks ettiruvchi misollar keltiriladi.
В данной статье освещается то, как национальные особенности выражаются в переводе, а также отражение национальной культуры посредством прямых переводов с английского на узбекский язык как важная тема. Статья «Национально-культурные особенности прозаического перевода (на примере прямых переводов с английского языка в конце ХХ - начале XXI века)» посвящена исследованию национально-культурных элементов в прозаическом переводе. Анализируется влияние культурных различий, традиций, норм и национальных ценностей на процесс перевода произведений с английского на узбекский язык в конце 20 - начале 21 века. Обсуждаются вопросы о том, как сохраняются культурные особенности и языковые особенности в процессе перевода, а также насколько переводчик обращает внимание на эти аспекты. В статье представлены примеры, отражающие особенности языкознания, культурологии и переводческой деятельности, связанные с переводом прозы.
This article discusses how national characteristics are expressed in translation and how national culture is reflected through direct translations from English into Uzbek as an important topic. The article “National-cultural characteristics of prose translation (on the example of direct translations from English in the late 20th and early 21st centuries)” is devoted to the study of national and cultural elements in prose translation. It analyzes the influence of cultural differences, traditions, norms and national values on the process of translating English works into Uzbek in the late 20th and early 21st centuries. The issues of how cultural characteristics and language-specific features are preserved in the translation process, as well as the extent to which the translator pays attention to these aspects, are discussed. The article provides examples reflecting the characteristics of linguistics, cultural studies and translation activities related to prose translation.
№ | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
---|---|---|---|
1 | Abdullayeva M.R. | Filologiya fanlari nomzodi, Dotsent | Toshkent Davlat Sharqshunoslik Universiteti |
№ | Havola nomi |
---|---|
1 | Айбек. Литература, история, современность // Дружба народов, 1967. № 4. – Ташкент: Фан, 1979. – C 112. |
2 | Саломов Ғ. Адабий анъана ва бадиий таржима. – Тошкент: Фан. 1980. – C 235. |
3 | Алексеева И. С. Текст и перевод. Вопросы теории. – М.: Международные отношения, 2008. – C 184. |
4 | Fromm E. O‘zgacha odamlar (The Sane Society) / Tarjimon: Muhammad Ali Jallolov. 2005. |
5 | Рецкер Я. И. Теория перевода и переводческая практика. – М.: ИМО, 1974. – C. 254. |
6 | Azimqulova M., Hamidov X. Inson kamoloti va xalqparvarlik g‘oyalari Ogahiy nigohida // Pedagog. 2024. Т. 7, № 2. – С. 552–555. |
7 | Ўзбек тилининг изоҳли луғати. Ж. I. А – Д / Таҳрир ҳайъати: Т. Мирзаев (раҳбар) ва бошқ.; ЎзР ФА Тил ва адабиёт институти. — Т.: Ўзбекистон миллий энциклопедияси Давлат илмий нашриёти, 2006. — Ж. V. Шукрона – Ҳ. – Б . 591. |
8 | Hamidov X., Ismatullayeva N. Sharq tarjimashunosligining mustahkam poydevori // Oriental Renaissance: Innovative, Educational, Natural and Social Sciences. 2023. Т. 3, № 23. – B. 6–13. |
9 | Жавбўриев М. М. Таржимада тарихий давр колорити // Тил ва таржима. Илмий мақолалар тўплами. – Тошкент: Ўзбекистон фанлар академияси Адабиёт институти, 1991. – Б. 48. |
10 | Ҳамидов Ҳ. Мақол ва идиомалар таржимаси муаммолари. — Тошкент: ТДШУ, 2017. – Б. 128. |
11 | Steinbeck J. Dunyoning oxiri (The Grapes of Wrath) / Tarjimon: Shavkat Umarov. 2001. |
12 | Abdullayeva M., Maxmudova M. Importance of legal education characteristics // Science and Innovation. 2022. Т. 1, № 7. – С. 1311–1314. |
13 | Abdullayeva M. Milliy koloritni ifodalovchi frazeologizmlar tarjimasi muammolari: Monografiya. – T.: Innovatsion rivojlanish nashriyot-matbaa uyi, 2024. – Б. 148. |
14 | Abdullayeva M. Inglizchadan o‘zbekchaga nasriy tarjimaning milliy-madaniy xususiyatlari (XX asr oxiri XXI asr boshlarida ingliz tilidan bevosita tarjimalar misolida) // Tadqiqotlar.uz. 2024. Т. 50, № 5. – С. 80–84. |
15 | Marxabo A. Tarjimalarda temporallikning referensial xususiyatlari // Ilm Sarchashmalari: Urganch davlat universitetining ilmiy-nazariy, metodik jurnali. 2022. № 11. – С. 56–59. |